พิชิตทุกปัญหาด้วยกลยุทธ์แก้ปัญหา
บทที่ 1 เข้าใจปัญหา ก้าวแรกสู่การแก้ปัญหา คือ การเข้าใจปัญหา
การแก้ปัญหาเปรียบเสมือนการเดินทาง ก้าวแรกที่สำคัญ คือ การเข้าใจปัญหา เปรียบเสมือนการค้นหาจุดหมายปลายทาง ในบทนี้มุ่งนำเสนอ ลักษณะของปัญหา วิธีการวิเคราะห์ และการนิยามปัญหา เพื่อวางรากฐานที่มั่นคง สู่การแก้ปัญหาที่มีประสิทธิภาพ
การเข้าใจปัญหา เป็นขั้นตอนสำคัญที่เป็นพื้นฐานในกระบวนการแก้ไขปัญหาอย่างมีประสิทธิภาพ ในบทนี้เราจะสอนเกี่ยวกับลักษณะของปัญหา วิธีการวิเคราะห์ปัญหา และการนิยามปัญหาในลักษณะต่างๆ
1.1 ลักษณะของปัญหาที่พบเจอทั่วไป ปัญหาที่เราเผชิญในชีวิตอาจมีหลากหลายรูปแบบ อาจมีการแบ่งตามเป้าหมายที่มีหรือเหตุการณ์ที่เจอ เช่น
1.1.1 สามารถจำแนกตามประเภทของปัญหา เช่น
- ปัญหาเชิงข้อเท็จจริง เป็นปัญหาที่ต้องการหาคำตอบที่ชัดเจนวัดผลได้ เช่น ยอดขายปีนี้ของบริษัทคือเท่าไหร่
- ปัญหาเชิงนามธรรม เป็นปัญหาที่เกี่ยวข้องกับ แนวคิด ทฤษฎี ความคิดเห็น เช่น อะไรคือความหมายของชีวิต?
- ปัญหาเชิงวัตถุประสงค์ เป็นปัญหาที่สามารถหาคำตอบได้ โดยไม่ขึ้นอยู่กับความคิดเห็นส่วนตัว เช่น ท้องฟ้าเป็นสีอะไร?
- ปัญหาเชิงอัตวิสัย เป็นปัญหาที่ขึ้นอยู่กับความคิดเห็น มุมมอง หรือประสบการณ์ของแต่ละบุคคล เช่น ภาพยนตร์เรื่องนี้สนุกไหม?
1.1.2 สามารถจำแนกตามชนิดของปัญหา เช่น
- ปัญหาแนวโน้ม ปัญหาที่เกิดขึ้นเป็นประจำหรือมีแนวโน้มที่สามารถทำนายได้ เช่น ปัญหาการลดการผลิตในช่วงฤดูหนาว
- ปัญหาฉุกเฉินปัญหาที่เกิดขึ้นอย่างไม่คาดคิดและต้องการการแก้ไขทันที เช่น อุบัติเหตุในโรงงาน
1.1.3 สามารถจำแนกตามระดับความซับซ้อนปัญหา เช่น
- ปัญหาง่าย ปัญหาที่มีความซับซ้อนน้อยและสามารถแก้ไขได้ด้วยเทคนิคง่าย ไม่ต้องใช้เวลานาน เช่น ปัญหาการแก้บั๊กในโปรแกรม
- ปัญหาซับซ้อน ปัญหาที่มีความซับซ้อนมาก ต้องใช้เวลาและทรัพยากรมากเพื่อแก้ไข เช่น ปัญหาการจัดการทรัพยากรในองค์กร
1.2 วิเคราะห์ปัญหา แยกแยะสาเหตุ ผลลัพธ์ และปัจจัยที่เกี่ยวข้อง
การวิเคราะห์ปัญหา เปรียบเสมือนการถอดรหัสปริศนา ช่วยให้เข้าใจที่มาที่ จจัยที่เกี่ยวข้อง และผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น ซึ่งสามารถทำได้ดังนี้
- ระบุปัญหา กำหนดปัญหาให้ชัดเจนว่าปัญหาคืออะไร เกิดขึ้นที่ไหน เมื่อไหร่ อย่างไร และส่งผลกระทบอย่างไร
- ตรวจสอบข้อมูล ตรวจสอบข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับปัญหา เช่น ข้อมูลการผลิต ข้อมูลการใช้ทรัพยากร
- วิเคราะห์สาเหตุ พิจารณาสาเหตุของปัญหา เช่น อุปสรรคทางเทคโนโลยี ปัจจัยภายนอกที่มีผลกระทบ แยกแยะสาเหตุ ค้นหาสาเหตุที่แท้จริงของปัญหา ว่าอะไรคือต้นตอที่ทำให้เกิดปัญหา
- สรุปปัญหา ให้ชัดเจนและเข้าใจ โดยระบุสิ่งที่ต้องการแก้ไขอย่างชัดเจน
- วิเคราะห์ปัจจัย พิจารณาปัจจัยต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับปัญหา ทั้งปัจจัยภายในและภายนอก
- ประเมินผลลัพธ์ วิเคราะห์ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจากปัญหา ทั้งผลลัพธ์ที่คาดการณ์ไว้ และผลลัพธ์ที่ไม่คาดคิด
1.3 นิยามปัญหา
ระบุปัญหาที่แท้จริง หลีกเลี่ยงการตีความหรืออคติ การนิยามปัญหา เปรียบเสมือนการกำหนดขอบเขต ช่วยให้มุ่งเน้นไปที่ปัญหาที่แท้จริง หลีกเลี่ยงการตีความหรืออคติ ซึ่งสามารถทำได้ดังนี้
- เขียนปัญหาให้ชัดเจน ใช้ภาษาที่เรียบง่าย เข้าใจง่าย หลีกเลี่ยงศัพท์เฉพาะหรือคำศัพท์ที่คลุมเครือ
- กำหนดความเข้าใจที่ถูกต้องและชัดเจนของปัญหา รวมถึงสิ่งที่ต้องการแก้ไข
- ระบุประเด็นสำคัญ เน้นประเด็นสำคัญของปัญหา หลีกเลี่ยงรายละเอียดที่ไม่เกี่ยวข้อง
- หลีกเลี่ยงการตีความ ไม่ควรตีความหรือสรุปผลลัพธ์ก่อนการวิเคราะห์
- เปิดใจกว้าง รับฟังมุมมองที่แตกต่าง หลีกเลี่ยงการยึดติดกับความคิดเดิม
- กำหนดเป้าหมายในการแก้ไขปัญหาอย่างชัดเจน เช่น การเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิต การลดค่าใช้จ่าย
ตัวอย่าง การวิเคราะห์ปัญหานักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ผลการเรียนคณิตศาสตร์ต่ำ
การวิเคราะห์
- ระบุปัญหา ผลการเรียนคณิตศาสตร์ของนักเรียนต่ำ
- แยกแยะสาเหตุ สาเหตุที่เป็นไปได้ เช่น นักเรียนไม่เข้าใจเนื้อหา นักเรียนไม่ตั้งใจเรียน ครูสอนไม่ดี นักเรียนไม่มีสมาธิ นักเรียนไม่มีแรงจูงใจ
- วิเคราะห์ปัจจัย ปัจจัยที่เกี่ยวข้อง เช่น สภาพแวดล้อมในการเรียน ความสัมพันธ์ระหว่างนักเรียนกับครู ปัญหาครอบครัว ความสนใจของนักเรียน
- ประเมินผลลัพธ์ ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น เช่น นักเรียนไม่มีความ
1.4 สรุป
ในบทนี้จะเป็นการเริ่มต้นงานการแก้ไขปัญหา โดยทำการเข้าใจปัญหาอย่างละเอียดและเข้าใจ โดยการนิยามปัญหาและวิเคราะห์ปัญหาเป็นขั้นตอนสำคัญ ที่จะช่วยให้เราสามารถแก้ไขปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพและเหมาะสม ในบทต่อๆ ไปเราจะเรียนรู้เกี่ยวกับกลยุทธ์และเทคนิคการแก้ไขปัญหาที่มีประสิทธิภาพในส่วนต่อไป
-------------------------------------------------
สนใจเรื่องราวการแก้ปัญหา (Problems Solving) เพิ่มเติมคลิกที่นี่
การแก้ปัญหา (Problem Solving)-------------------------------------------------