BA Theory ระบบนิเวศทางธุรกิจของ Moore (1996) กลยุทธ์ใหม่สำหรับโลกที่เชื่อมต่อกัน

ระบบนิเวศทางธุรกิจ (Business Ecosystem) ของ Moore (1996) 

บทนำ

ในยุคที่โลกเชื่อมต่อกันด้วย เทคโนโลยีดิจิทัล ธุรกิจไม่สามารถดำรงอยู่เพียงลำพังได้อีกต่อไป แนวคิดแบบดั้งเดิมที่มุ่งเน้นการแข่งขันกำลังถูกแทนที่ด้วยระบบนิเวศทางธุรกิจ (business ecosystem) ซึ่งเป็นการรวมตัวกันขององค์กรต่างๆ ที่มีความสัมพันธ์แบบพึ่งพาอาศัยกันเพื่อสร้างคุณค่าร่วมกัน

ระบบนิเวศทางธุรกิจ (Business Ecosystem) คืออะไร

ระบบนิเวศ (Ecosystem) มีความหมายถึงสิ่งต่างๆ ในระบบที่มีความเกี่ยวข้อง เชื่อมโยง และเกื้อกูล ซึ่งกันและกัน

ระบบนิเวศทางธุรกิจ (Business Ecosystem) ในทางธุรกิจมาจากการรวมกันของ ธุรกิจ (Business) กับระบบนิเวศ (Ecosystem) จึงหมายถึงการรวมกลุ่มของ ธุรกิจ หน่วยงาน องค์กร บุคคล และสถาบันต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง มารวมตัวกันเพื่อดำเนินกิจกรรม การพึ่งพาอาศัยกันในกลุ่มธุรกิจเดียวกันอยู่ในพื้นที่ใกล้เคียงกัน มีการเชื่อมโยงกันของห่วงโซ่อุปทานของแต่ละกลุ่มธุรกิจ (Supply Chain) เพื่อร่วมมือ ช่วยเหลือ เกื้อหนุน การเสนอและออกกฎเกณฑ์ ส่งเสริม สนับสนุน ซึ่งกันและกันทำงานร่วมกันมากขึ้น การสร้างเครือข่ายของ ผู้ซื้อ ผู้จัดส่งวัตถุดิบ และผู้ผลิตและผู้ให้บริการต่างๆ การสร้างสิ่งแวดล้อมเชิงสังคมเศรษฐกิจ รวมทั้งกรอบการทำงานในด้านสถาบัน องค์กรและกฎระเบียบต่างๆ ให้เกื้อหนุนและสอดคล้องกับบริบทในการดำเนินธุรกิจ

Professor James F. Moore นักวิชาการจากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด เป็นผู้บัญญัติศัพท์ "business ecosystem" ขึ้นในปี 1996 เขาเปรียบเทียบระบบธุรกิจกับ ระบบนิเวศทางธรรมชาติ ที่มีองค์ประกอบหลากหลาย เช่น สัตว์ พืช แบคทีเรีย และสิ่งแวดล้อม องค์ประกอบเหล่านี้ต่างมีบทบาทหน้าที่ของตัวเองและเชื่อมโยงกัน ผ่านห่วงโซ่อาหารและความสัมพันธ์อื่นๆ

Professor James F. Moore ได้ให้คำจำกัด ระบบนิเวศทางธุรกิจ (Business Ecosystem) ว่าเป็นเรื่องของการเชื่อมโยงกันของห่วงโซ่ทางคุณค่า (Value Chain) แต่ละหน่วยในระบบธุรกิจนั้นๆ ที่มีรูปแบบจำลองที่คล้ายคลึงระบบนิเวศทางธรรมชาติ

องค์ประกอบ

องค์ประกอบของ ระบบนิเวศทางธุรกิจ ที่ดีมักประกอบด้วย

- ความหลากหลายที่เกื้อหนุนกัน

- ความซับซ้อนที่ช่วยให้การขาดองค์ประกอบหนึ่ง ไม่ทำให้ส่วนที่เหลือมีปัญหา

- ความอุดมสมบูรณ์ทางทรัพยากรที่เกื้อหนุนระบบนิเวศนั้น

- การแข่งขันที่ช่วยพัฒนาวิวัฒนาการของธุรกิจ

ระบบนิเวศทางธุรกิจ ที่ดีควรประกอบด้วยองค์ประกอบหลัก ได้แก่

- ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย (stakeholders) หมายถึง บุคคลหรือองค์กรที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจ เช่น ลูกค้า คู่ค้า พนักงาน ซัพพลายเออร์ นักลงทุน รัฐบาล และองค์กรไม่แสวงหาผลกำไร

- กิจกรรม (activities) หมายถึง กิจกรรมต่างๆ ที่องค์กรดำเนินการเพื่อสร้างคุณค่า เช่น การวิจัยและพัฒนา การผลิต การจัดจำหน่าย การตลาด การบริการลูกค้า

- แพลตฟอร์ม (platform) หมายถึง โครงสร้างพื้นฐานที่ช่วยให้ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียสามารถเชื่อมต่อและแลกเปลี่ยนข้อมูลกัน เช่น เว็บไซต์ แอปพลิเคชั่น โซเชียลมีเดีย

ทั้งนี้ระบบธุรกิจที่อยู่รอดไม่ใช่บริษัทหรือองค์กรขนาดใหญ่ แต่เป็นบริษัทหรืองค์กรที่มีความสามารถในการปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมทางธุรกิจสังคม ได้ทันต่อเวลาและความเปลี่ยนแปลงต่างๆ บริษัทหรือองค์กรที่ล้มเหลวส่วนมากมักพยายามเพียงเพิ่มประสิทธิภาพให้สินค้าและบริการ ให้สามารถตอบสนองลูกค้าได้ดียิ่งขึ้น แต่นั้นอาจจะไม่เพียงพอ

ความสำคัญของ

ระบบนิเวศทางธุรกิจมีบทบาทสำคัญต่อความสำเร็จของธุรกิจในปัจจุบัน ดังนี้ 

- สร้างโอกาสใหม่ ช่วยให้ธุรกิจสามารถเข้าถึงตลาดใหม่ คู่ค้าใหม่ และเทคโนโลยีใหม่

- เพิ่มประสิทธิภาพ ช่วยให้ธุรกิจสามารถลดต้นทุน เพิ่มประสิทธิผล และสร้างนวัตกรรม

- สร้างความยั่งยืน ช่วยให้ธุรกิจสามารถสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย และรับผิดชอบต่อสังคม

กลยุทธ์

ธุรกิจที่ต้องการประสบความสำเร็จในระบบนิเวศทางธุรกิจจำเป็นต้องมีกลยุทธ์ที่ชัดเจน ดังนี้

- สร้างความร่วมมือ มุ่งเน้นการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย

- สร้างคุณค่า มุ่งเน้นการสร้างผลิตภัณฑ์และบริการที่ตอบสนองความต้องการของลูกค้า

- สร้างนวัตกรรม มุ่งเน้นการพัฒนาเทคโนโลยีและวิธีการใหม่ๆ

- สร้างความยั่งยืน มุ่งเน้นการดำเนินธุรกิจอย่างมีความรับผิดชอบต่อสังคม

ตัวอย่างระบบนิเวศทางธุรกิจ

- ระบบนิเวศทางธุรกิจของ Apple ประกอบด้วย Apple ผู้ผลิตอุปกรณ์เสริม นักพัฒนาแอปพลิเคชั่น ผู้ให้บริการเครือข่าย และลูกค้า

- ระบบนิเวศทางธุรกิจของ Amazon ประกอบด้วย Amazon ผู้ขายสินค้า ผู้ให้บริการขนส่ง และลูกค้า

- ระบบนิเวศทางธุรกิจของ Alibaba ประกอบด้วย Alibaba แพลตฟอร์ม e-commerce ธนาคาร ผู้ให้บริการโลจิสติกส์ และผู้ประกอบการขนาดเล็ก

บทสรุป

ระบบนิเวศทางธุรกิจ เป็นกลยุทธ์ใหม่สำหรับโลกที่เชื่อมต่อกัน ธุรกิจที่สามารถสร้างระบบนิเวศทางธุรกิจที่มีประสิทธิภาพ จะสามารถประสบความสำเร็จในยุคดิจิทัลนี้

แหล่งอ้างอิง

* Moore, J. F. (1996). The Death of Competition: Leadership and Strategy in the Age of Business Ecosystems. HarperCollins.

ที่มาภาพและรวบรวมโดย www.iok2u.com