open data สู่การสร้างนวัตกรรมด้วยการเปิดเผยข้อมูล

ทำไมต้องมีการเปิดเผยข้อมูล มีประโยชน์อย่างไร

ปัจจุบันเป็นยุคของรัฐบาลแบบเปิด (open government) รัฐบาลแบบเปิดเป็นรัฐบาลที่เน้นการบริหารประเทศอย่างโปร่งใส และส่งเสริมให้ภาคธุรกิจและเอกชนสามารถใช้ประโยชน์จากข้อมูลภาครัฐในการสร้างนวัตกรรม (open innovation) หน่วยงาน Open Knowledge International ได้กล่าวถึงประโยชน์ของการเปิดเผยข้อมูลภาครัฐ 3 ประการ ได้แก่

1. ช่วยให้เกิดความโปร่งใสในการบริหารประเทศ (Transparency) โดยประชาชนสามารถตรวจสอบการทำงานของภาครัฐได้ เช่น หากภาครัฐเปิดเผยข้อมูลการใช้งบประมาณในการจัดซื้อจัดจ้างในโครงการต่างๆ ก็จะช่วยให้ประชาชนสามารถตรวจสอบข้อมุล ซึ่งจะช่วยลดปัญหาการคอรัปชันได้ทางหนึ่ง

2. ช่วยสร้างคุณค่าให้กับสังคมและสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจ (Releasing social and commercial value) โดยหน่วยภาคธุรกิจและเอกชนสามารถนำข้อมูลของภาครัฐไปใช้ในต่อยอดในรูปแบบของแอปพลิเคชัน เช่น หากภาครัฐเปิดเผยข้อมูลตำแหน่งที่ตั้งของโรงพยาบาลทั่วประเทศ ก็จะทำให้เกิดแอปพลิเคชันที่ให้ข้อมูลดังกล่าวกับประชาชนมากยิ่งขึ้น เมื่อแอปพลิเคชันที่ใช้ประโยชน์จากข้อมูลภาครัฐมีจำนวนมากขึ้น จะก่อให้เกิดประโยชน์ต่อสังคมและเศรษฐกิจของประเทศโดยรวม

3. ช่วยสร้างการมีส่วนร่วมของประชนในการบริหารประเทศ (Participation and engagement) เมื่อประชาชนสามารถตรวจสอบการทำงานของภาครัฐโดยใช้ข้อมูลได้ ก็จะช่วยให้เกิดการสะท้อนความคิดเห็นกลับไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น หากประชาชนทราบว่ามีสถิติการเกิดอาชญากรรมในพื้นที่ของตนสูง ก็สามารถร้องเรียนกลับไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้เพิ่มมาตรการดูแลความปลอดภัยให้กับประชาชนในพื้นที่มากขึ้น เป็นต้น

แล้วข้อมูลแบบไหนที่ควรเปิดเผย และเป็นประโยชน์

เนื่องจากการเปิดเผยข้อมูลนั้นเน้นอย่างยิ่งว่า ห้ามเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคล หรือ ข้อมูลที่มีผลต่อความมั่นคงของประเทศเป็นอันขาด ข้อมูลที่เหมาะสมที่จะนำมาเปิดเผย ได้แก่

- ข้อมูลเชิงสถิติ เช่น สถิติรายได้ของประชากรในแต่ละพื้นที่ในแต่ละช่วงเวลา เป็นต้น

- ข้อมูลตำแหน่งที่ตั้ง เช่น ข้อมูลพิกัดของตำบล โรงเรียน โรงพยาบาล เป็นต้น

- ข้อมูลตารางเวลา เช่น ข้อมูลตารางเวลาเดินรถโดยสารสาธารณะ เช่น รถไฟ รถประจำทาง เป็นต้น

- ข้อมูลจากการตรวจจับด้วยเซนเซอร์ เช่น ข้อมูลระดับน้ำในเขื่อน สภาพอากาศ น้ำฝน ระดับฝุ่นละออง ในแต่ละช่วงเวลา เป็นต้น

- ข้อมูลรหัสมาตรฐาน เช่น ข้อมูลรหัสจังหวัด รหัสถนน รหัสหน่วยงานของรัฐ เป็นต้น

โดยข้อมูลเหล่านี้มักถูกใช้งาน และอ้างอิงบ่อย การเปิดเผยข้อมูลเหล่านี้จะช่วยให้มีแหล่งข้อมูลที่สามารถอ้างอิงและทุกคนสามารถใช้งานร่วมกันได้ ซึ่งจะช่วยลดความซ้ำซ้อนของแหล่งข้อมูล และ ลดการบิดเบือนข้อมูล การเปิดเผยข้อมูลจึงช่วยให้มีข้อมูลที่สามารถตรวจสอบได้ สามารถนำข้อมูลมาบูรณาการเชื่อมโยง และวิเคราะห์ข้อมูลอย่างเป็นระบบได้ต่อไป

คุณภาพ และปริมาณของข้อมูลที่นำมาเปิดเผย

ปัจจุบันการเปิดเผยข้อมูลยังเน้นในเรื่องการเพิ่มปริมาณข้อมูลเป็นหลัก แต่สิ่งที่สำคัญไม่น้อยไปกว่าปริมาณของข้อมูล ก็คือคุณภาพของข้อมูล โดยการเปิดเผยข้อมูลเน้นที่ ข้อมูลในแบบที่เครื่องคอมพิวเตอร์สามารถประมวลผลได้ (machine-readable data) ในแบบไฟล์ชุดข้อมูลตารางคำนวณ เช่น ชุดข้อมูลในแบบไฟล์ Excel และ CSV เป็นต้น คุณสมบัติของข้อมูลที่มีคุณภาพดี เช่น มีโครงสร้างของข้อมูลชัดเจน เป็นข้อมูลที่มีความถูกต้อง มีการปรับปรุงให้มีความทันสมัย เป็นข้อมูลที่ใช้รหัสมาตรฐาน เป็นข้อมูลดิบที่ยังไม่มีการสรุป (non-aggregated data) เป็นต้น

ใครเป็นผู้นำข้อมูลที่เปิดเผยไปใช้ประโยชน์

กลุ่มผู้ใช้ประโยชน์จากข้อมูลที่เปิดเผย อาจแบ่งได้ เป็น 4 กลุ่มใหญ่ คือ

1. นักข่าวหรือสื่อมวลชน ที่ต้องใช้ข้อมูลเพื่อสนับสนุนการนำเสนอข่าวหรือบทความ

2. นักพัฒนาแอปพลิเคชันหรือบริษัท startup ที่ต้องใช้ข้อมูลเพื่อสนับสนุนการทำงานของแอปพลิเคชัน หรือ การทำธุรกิจ

3. นักวิจัยหรือนักวิเคราะห์ข้อมูล ที่ต้องใช้ข้อมูลเพื่อทดสอบสมมติฐานการวิจัย หรือ การวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจ

4. ประชาชน ที่ต้องใช้ข้อมูลเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจในการดำเนินชีวิตประจำวัน เป็นต้น