Lertsin 023 กำเนิดหินเกล็ดพญานาคแห่งถ้ำนาคา

023 กำเนิดหินเกล็ดพญานาคแห่งถ้ำนาคา

คุณลักษณะเด่นของนักธรณีวิทยาคือ พูดเนื้อหาวิชาการให้พวกเดียวกันเองเข้าใจได้ แต่เมื่อต้องอธิบายให้คนอื่นฟัง น้อยคนนักที่จะเข้าใจว่านักธรณีวิทยาต้องการสื่อถึงอะไร การที่นักธรณีวิทยาสื่อสารไม่รู้เรื่องไม่ใช่เเป็นเฉพาะในไทยแต่เป็นสากล วิชาธรณีวิทยาจึงไม่ได้รับความสนใจน้อยทั้งที่เนื้อหาวิชาสนุกมาก ทำให้เข้าใจการเปลี่ยนแปลงของโลกที่ไม่เคยหยุดนิ่งนับแต่ถือกำเนิดมาเมื่อ 4,600 ล้านปี

"หิน" เปรียบเสมือนหลักศิลาจารึกที่บันทึกประวัติศาสตร์โลก ว่าผ่านร้อนผ่านหนาว ผ่านการเป็นภูเขา หรือทะเล มาในยุคใดสมัยใด เนื่องจากเวลาที่ยาวนานมาก การศึกษาทางธรณีวิทยาจึงต้องมีมิติของกาลเวลากำกับด้วยเสมอ หิน ที่โผล่ให้เห็นที่ใดจะสะท้อนว่าที่ตรงนั้นในอดีตเคยมีสภาพเช่นไร

คำถามยอดฮิต ที่อีสานมีเกลือ แสดงว่าเคยเป็นทะเลมาก่อนใช่ไหม? อย่าแปลกใจถ้านักธรณีวิทยาจะบอกว่า อีสานบ้านเราเคยเป็นทะเลลึก เคยเป็นทะเลตื้นมีปะการังมากมาย เคยมีภูเขาไฟระเบิด เคยเป็นทะเลสาบน้ำจืดมีพืชสัตว์มากมายตายลงแปรสภาพเป็นก็าซธรรมชาติ เคยเป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำที่ไดโนเสาร์มาเดินเพ่นพ่าน เคยเป็นทะเลทราย เคยเป็นทุ่งหญ้าสะวันนามีทีมีไฮยีน่าคอยล่าเหยื่อ และเป็นที่ราบสูง ในปัจจุบัน เพื่อจะตอบคำถามให้ถูกต้อง ต้องระบุเวลาว่าเมื่อ 100 ล้านปีทีผ่านมา อีสานมีสภาพเป็นทะเลปิด ทำให้มีเกลือมาตกตะกอน

ปี พ.ศ. 2546 มีโอกาสได้มาสำรวจธรณีวิทยาในบริเวณจังหวัดหนองคายต่อกับจังหวัดนครพนม (บึงกาฬมีฐานะเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดหนองคาย) เพื่อมาศึกษาวิจัยหินทรายสีแดง ที่พี่นเรศ นักธรณีวิทยาระดับตำนานตั้งชื่อให้อย่างไพเราะเพราะพริ้งว่า "หมวดหินภูทอก" เขาบรรยายว่าเป็นหินทรายที่เกิดมาจากการสะสมตัวของเม็ดทรายในสภาพแวดล้อมแบบทะเลทราย เมื่อ 70 ล้านปีที่ผ่านมา กว่าที่เม็ดทรายจะกลายเป็นหินทราย ต้องมีสารละลายเหล็กอ๊อกไซด์ ซิลิกอนไดอ๊อกไซด์ มาเชื่อมประสาน ใช้เวลาอีกหลายล้านปี ลักษณะพิเศษที่ทำให้รู้ว่าหินทรายของหมวดหินภูทอกเกิดในทะเลทรายคือลวดลายภายในชั้นหินที่เป็นเอกลักษณ์เหมือนลายเซนต์บอกตัวตน

เน้นย้ำว่าโลกนี้มีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา เมื่อ 5 พันปีที่ผ่านมา อยุธยาอยู่ใต้ทะเล อัมพวายังเป็นวาฬอำแพงมาว่ายเล่น แต่ถ้าย้อนลงไป 25 ล้านปี ใต้อ่าวไทยคือแม่น้ำและทะเลสาบน้ำจืด ในพื้นที่แถวบึงกาฬ ก็เช่นกัน ขอให้ลืมสภาพภูมิประเทศที่เห็นเป็นภูเขาในปัจจุบัน ย้อนอดีตไปสักหนึ่งแสนปี หินทรายสีน้ำตาลแดงที่มีลวดลายเฉพาะตัวโผล่ท้าทายแดดฝน ผจญทั้งอากาศร้อนในกลางวัน

หนาวเยือกเย็นในตอนกลางคืน อีกทั้งพื้นที่นั้นมีแม่น้ำไหลผ่าน (แม่น้ำโขงโบราณ) สายน้ำกัดกร่อนหินทรายจากวันเป็นเดือน จากเดือนเป็นปี สิบปี ร้อยปี ส่วนที่ผุง่ายใจอ่อนกลายเป็นเม็ดทรายถูกพัดพาออกไป เกิดเป็นโพรงถ้ำในหินทราย บางส่วนทนได้ยังเหลืออยู่ ด้วยลักษณะลวดลายภายในหิน เมื่อโดนน้ำมาช่วยขัดสีฉวีวรรณเปรียบดังปฏิมากรรมของธรรมชาติ ทำให้รูปทรงที่คงเหลือมองคล้ายเปลือกน้อยหน่า แต่บางคนจะมองเป็นเกล็ดของพญานาค หรือมันสมองมนุษย์ ก็ขึ้นอยู่กับจินตนาการของแต่ละคน

แม่น้ำโขงโบราณกัดเซาะจนพอใจก็เริ่มเปลี่ยนทิศทางไปกัดเซาะที่อื่นต่อไป คงเหลือสภาพภูมิประเทศที่สวยงามรอคอยให้ทุกท่านมาเยี่ยมชม เช่น หินสามวาฬ ภูวัว ภูลังกา ภูทอกน้อย น้ำตกถ้ำพระ น้ำตกเจ็ดสี และบึงโขงหลง

หินเกล็ดพญานาค ถ้ำนาคา แห่งภูลังกา เป็นข่าวดังมาก เมื่อกลางปี 2563 มีนักท่องเที่ยวแห่ไปชมจนล้นหลามทั้งที่ต้องเดินขึ้นเขาอันสูงชัน บางคนไปขูดทำลาย เขียนจดหมายรักหรือใบ้หวยลงในหิน จนทางการต้องสั่งปิดถ้ำและให้ กรมทรัพยากรธรณี เข้าบูรณะซ่อมแซม ดังนั้น ถ้าท่านไปเยี่ยมชมโปรดช่วยอนุรักษ์สิ่งที่ได้เห็นโดยไม่ต้องสัมผัส กว่าเขาจะกลายเป็นหิน ใช้เวลานับล้านปี และกว่าที่ธรรมชาติมาแกะสลักจนมีรูปลักษณ์สวยงามแปลกตาใช้เวลา อีกนับแสนปี เราจะมาทำลายลงภายในเวลาเพียงอึดใจได้ลงคอเชียวหรือ

เลิศสิน รักษาสกุลวงศ์

24 กันยายน 2564