Nares เวียดนาม เที่ยวเดียนเบียนฟู ซาปา ประสานักธรณีฯ (3) รอยเลื่อนแม่น้ำแดงเป็นต้นเหตุ
ภาพที่ 1 แผนที่แสดงที่ตั้งของประเทศสมาชิกขององค์กร CCOP (คณะกรรมการประสานงานว่าด้วยโครงการธรณีวิทยานอกชายฝั่งทะเลในภูมิภาคเอเซียตะวันออกและตะวันออกเฉียงเหนือ) ยกเว้นมองโกเลีย กับเมียนมาร์
เมื่อประมาณ 30 ปีมาแล้ว ขณะที่ยังทำงานที่กองเชื้อเพลิงธรรมชาติ กรมทรัพยากรธรณี ข้าพเจ้าก็ได้เข้าร่วมโครงการจัดทำแผนที่แสดงความลึกของฐานล่างสุดของชั้นตะกอนของมหายุคใหม่ (Cenozoic Era) (ในอดีตเรียกฐานล่างยุคเทอร์เชียรี base Tertiary) ในพื้นที่นอกชายฝั่งทะเลของภูมิภาคเอเซียตะวันออกและตะวันออกเฉียงเหนือ ขององค์กร CCOP (คณะกรรมการประสานงานว่าด้วยโครงการธรณีวิทยานอกชายฝั่งทะเลในภูมิภาคเอเซียตะวันออกและตะวันออกเฉียงเหนือ) (ภาพที่ 1) ไปตีพิมพ์เผยแพร่ เพื่อเป็นผลงานชิ้นแรกของความร่วมมือ ที่ต่อไปจะเป็นการศึกษา เรียนรู้ แลกเปลี่ยน วิธีการ แนวคิด เทคโนโลยีในการประเมินศักยภาพปิโตรเลียมทั่วทั้งพื้นที่ขององค์กร การจัดทำแผนที่ทั้งหมดแล้วเสร็จ แต่ขั้นตอนต่อไปของงานต้องมาสะดุด ไม่สามารถดำเนินการต่อได้ นั่นคือ การตั้งชื่อแอ่งสะสมตะกอนแต่ละแอ่ง เพราะว่า แอ่งสะสมตะกอนบางแอ่งนั้น มีอาณาเขตต่อเนื่องเข้าไปในพื้นที่ที่มีการอ้างว่าเป็นทะเลของประเทศตนเองมากกว่าหนึ่งประเทศ ตัวอย่างเช่น แอ่งสะสมตะกอนนอกชายฝั่งทะเลในอ่าวตังเกี๋ยแห่งหนึ่ง ถูกอ้างสิทธิการครอบครองโดยทั้งเวียดนามและจีน โดยเรียกชื่อแอ่งต่างกันว่า ซองฮอง และยิงเกอไฮ ตามลำดับ (Song Hong and Yinggerhai respectively) (ภาพที่ 2)
ตามที่กล่าวมาแล้วในโพสต์ (2) ว่ารอยเลื่อนแม่น้ำแดง (Red River; aka, Song Hong Fault) เป็นรอยเลื่อนที่มีการเคลื่อนตัวออกจากกันในด้านข้าง (strike-slip fault) ซึ่งช่วงแรกนั้นเป็นรอยเลื่อนเหลื่อมด้านซ้าย (ปัจจุบันนี้กลับเป็นเหลื่อมขวา) เมื่อการเคลื่อนที่ออกจากกันเป็นระยะทางมากขึ้นของรอยเลื่อนประเภทนี้ ในบริเวณที่เหมาะสมก็จะเกิดการปริแตกของเปลือกโลก เกิดรอยเลื่อนปกติ (normal fault) ทำให้เกิดการยุบตัวเป็นแอ่งลึกลงไปที่เรียกว่า แอ่งจากแรงดึง (pull-apart basin) (ภาพที่ 3) รอยเลื่อนแม่น้ำแดงก็ทำให้เกิดแอ่งสะสมตะกอนเช่นกัน โดยมีชื่อตามที่แสดงในย่อหน้าข้างบน แอ่งดังกล่าวนี้มีศักยภาพปิโตรเลียมพอสมควร จะเห็นได้จากผลการเจาะสำรวจในรูปขวามือของภาพที่ 2 แต่เนื่องจากการอ้างสิทธิ์ทับซ้อนของจีนกับเวียดนาม จวบจนถึงป่านนี้จึงไม่มีการพัฒนาให้เป็นแหล่งผลิตได้ (ถึงขนาดที่ว่า หากอีกฝ่ายเจาะสำรวจ อีกฝ่ายก็จะเอาเรือรบมาจอดลอยลำประชิด)
เพื่อให้งานที่ตั้งใจจะผลิตแผนที่ให้ลุล่วง CCOP ได้มอบหมายให้ข้าพเจ้าช่วยเป็นประธานหารืออย่างไม่เป็นทางการ ในการโน้มน้าวความคิดของตัวแทนของแต่ละประเทศให้ยินยอมตกลงปลงใจในการเลือกใช้ชื่อใดชื่อหนึ่ง ในแอ่งสะตะกอนแอ่งใดแอ่งหนึ่ง ข้าพเจ้าก็รับปากว่ายินดีให้ความร่วมมือ โดยนัดแนะเพื่อนจากแต่ละประเทศไปพบกันที่ห้องฯ หนึ่ง และหิ้วเหล้าซิงเกิ้ลมอลต์ยี่ห้อ เกล็นฟีดิช ไปเป็นเครื่องดื่มประกอบการเจรจา ข้าพเจ้าพยายามตะล่อมโดยการยกกรณีของไทยเราขึ้นก่อน นั่นคือ แอ่งสะสมตะกอนมาเลย์ (Malay Basin) ซึ่งมีแหล่งก๊าซธรรมชาติใหญ่ 2 แหล่งของไทยตั้งอยู่ คือแหล่งบงกชและแหล่งอาทิตย์ ว่าไทยเราก็เรียกว่าแอ่งมาเลย์เหมียนกัลล์ ไม่รู้สึกผิดหรือสูญเสีย เราไม่ได้พูดกันเรื่องเขตแดน แอ่งจะชื่ออย่างไรก็ช่างแอ่ง แต่ทรัพยากรเป็นของเรา
เกล็นฟิดิชหมดขวดแล้ว การหารือยังไม่มีวี่แววว่าจะลงเอยกันได้ ข้าพเจ้าเลยตัดบทว่า กลับห้องใครห้องมันดีกว่า แต่พอวงแตกได้ไม่ถึงสิบนาที เพื่อนจีนก็มาเคาะประตูห้องนอนของข้าพเจ้า แล้วพูดทำนองว่า “นเรศ ข้าเข้าใจและเห็นด้วยกับเองทุกอย่าง แต่ปักกิ่งสั่งว่าห้ามข้ายอมอ่อนข้อใดๆ ทั้งสิ้น” พอเพื่อนจีนเดินกลับไม่นาน เพื่อนเวีนดนามก็เข้ามาขอโทษขอโพยบอกทำนองว่า ได้รับคำสั่งมาให้ปฏิเสธข้อเสนอของทุกประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งจีน อย่าว่ากันนะเพื่อน
ตกลงที่ข้าพเจ้าขันอาสาจะเป็นท้าวมาลีวราชว่าความก็ล่มอย่างไม่เป็นท่า หลังจากนั้นอีกหนึ่งเดือน ก็มีการตกลงกัน(ได้อย่างไรไม่ทราบ) ว่า แอ่งสะสมตะกอนใดๆ หากมีชื่อเรียกหลากหลายก็เอาชื่อทั้งหมดที่แต่ละประเทศเรียก แล้วนำมาเขียนต่อกัน เรียงลำดับตามตัวสะกดเป็นภาษาอังกฤษ แอ่งในอ่าวตั้งเกี๋ยดังกล่าวก็เลยเรียกว่า Song Hong - Yinggergai Basin (จบข่าว)
เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นไม่ได้ทำให้ข้าพเจ้าเสียใจ เพียงแต่เสียดายนิดหนึ่ง ไม่ได้เสียดายว่าเราไม่สามารถหว่านล้อมให้เพื่อนประเทศสมาชิกเชื่อฟังได้ แต่เสียดายเกล็นฟิดิชนะครับ ท่านสารวัตร
ที่ 2 แผนที่แสดงตำแหน่งรอยเลื่อนแม่น้ำแดง (Red River Fault) และแอ่งจากแรงดึง (pull-apart basin) ที่เกิดจากการเคลื่อนตัวไปทางซ้ายของรอยเลื่อน (ลูกศรและวงรีในรูปซ้ายมือ เป็นการแสดงทิศทางการเคลื่อนตัวในปัจจุบัน) พื้นที่ของแอ่งในส่วนที่อยู่บนแผ่นดินเรียกว่า แอ่งฮานอย (Hanoi Trough/Basin) ส่วนพื้นที่แอ่งในทะเลนั้น มีการอ้างสิทธิทับซ้อนกันระหว่างเวียดนามกับจีน ซึ่งต่างก็เรียกชื่อว่า แอ่งซองฮอง และยิงเกอไฮตามลำดับ (Song Hong and Yinggerhai Basin respectively) (รูปซ้าย) แอ่งดังกล่าวมีศักยภาพปิโตรเลียมสูงพอสมควร ดังแสดงในรูปขวามือ ทำให้จวบจนถึงปัจจุบัน ก็ยังไม่มีการผลิตปิโตรเลียมใดๆ ในพื้นที่คาบเกี่ยว ยกเว้นแหล่งก๊าซธรรมชาติขนาดเล็กที่พบบนแผ่นดินของเวียดนาม ที่ข้าพเจ้าคลับคล้ายคลับคลาว่า มีการนำก๊าซธรรมชาติที่พบในบริเวณดังกล่าวไปผลิตกระแสไฟฟ้าแล้ว
ภาพที่ 3 ภาพวาดแสดงถึงการเกิดแอ่งจากแรงดึง (pull-apart basin)
ที่มา https://www.facebook.com/nares.sattayarak
รวบรวมข้อมูลและภาพ www.iok2u.com
-------------------------------------------------
รวมบทความ นเรศ สัตยารักษ์ (Nares Sattayarak)-------------------------------------------------