Nares ธรณีนี่นี้ เป็นพยาน

รูปที่ 1 พระแม่ธรณี เป็นเทพแห่งพื้นแผ่นดิน 

พระแม่ธรณี เป็นเทพแห่งพื้นแผ่นดิน มีปรากฏในตำนานทั้งศาสนาพราหมณ์ และฮินดู โดยเชื่อว่า แผ่นดิน เป็นจุดก่อเกิดสรรพสิ่งทั้งปวงในโลก เปรียบเสมือน มารดา ผู้หล่อเลี้ยงโลก และยกย่องเป็นเทพีผู้ค้ำจุนโลก อีกทั้งเป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์

พบหลักฐานเก่าแก่ที่สุดที่มีการระบุถึงพระแม่ธรณีในพุทธศาสนา ในราวพุทธศตวรรษที่ 8 มีรูปพระแม่ธรณีนั่งอยู่ประกอบฉากการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า ในฐานะของเทพเจ้าแห่งพื้นดิน ในท่าทางพนมมือหรือถือหม้อกลัศ ที่ถูกตีความหมายว่า เป็นหม้อซึ่งบรรจุน้ำทักษิโณทกของพระพุทธเจ้าในชาติต่าง ๆ ก่อนตรัสรู้

คติลักษณะการบีบมวยผมของพระแม่ธรณีนั้นปรากฏพบเฉพาะในภูมิภาคไทย ลาว พม่า และเขมรเท่านั้น และยังไม่ยืนยันชัดเจนว่า ความเชื่อเช่นนี้เริ่มต้นตั้งแต่เมื่อใด แต่สันนิษฐานว่า เริ่มมีในพุทธศตวรรษที่ 17-18 โดยกล่าวถึงคืนที่พระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ พญามารวัสดีและกองทัพมารเข้ารบกวน โดยอ้างว่าที่ที่พระพุทธเจ้านั่งอยู่นั้นเป็นของตน พระพุทธองค์ทรงเปล่งวาจาอ้างเอา “ธรณี” เป็นพยาน จากนั้นมีเสียงดังกัมปนาท แผ่นดินสั่นสะเทือนเลื่อนลั่น พระแม่ธรณีปรากฏกายออกมาเป็นพยานเอก จากนั้นก็บิดน้ำจากมวยผม ที่สะสมจากกุศลที่พระพุทธองค์กรวดลงบนพื้นตั้งแต่อดีตชาติ แล้วแม่ธรณีรับไว้ ซึ่งก็มากมายมหาศาลถึงขั้นเป็นมหาสมุทร พัดเอาเหล่าพญามารกระจัดกระจายหายไป

พระแม่ธรณีจึงได้รับการนับถือเป็นอย่างสูง ในประวัติศาสตร์ของพุทธศาสนาของไทย โดยมักถูกสร้างรูปแบบ ให้เป็นเทวรูปที่สวยงามมีผมยาวและมีน้ำศักดิ์สิทธ์เก็บไว้ในผม ซึ่งน้ำที่ไหลออกมานั้นในที่สุดจะบำรุงโลกมนุษย์ด้วยน้ำที่มั่นคง ธรณี หมายถึง โลกหรือดิน นั้นกล่าวถึงความเชื่อว่าท่านสถิตย์อยู่ในดินที่ทรงประทานความอุดมสมบูรณ์ของธรรมชาติ เป็นสัญลักษณ์แห่งความสำคัญของทรัพยากรธรรมชาติต่อมนุษย์ และแสดงถึงการปกป้องผืนแผ่นดินและความรุ่งเรือง ทำให้คนไทยให้ความเคารพบูชาเสมอมา ดังเช่น ศรีปราชญ์ กวีหนุ่มแห่งกรุงศรีอยุธยา ในยุคสมัยของพระนาราย์มหาราช ที่เขียนบทกลอนอันโด่งดังเป็นอมตะลงบนพื้นธรณี ก่อนถูกประหารชีวิต

ความเชื่อ และการนับถือบูชาเช่นนี้ ก็ยังคงส่งต่อมาถึง บุคคลชาวไทยกลุ่มหนึ่งที่ถูกเรียกว่า นักธรณีวิทยา อย่างนั้นแหละครับ ท่านสารวัตร

.

-------------------------