สอ เสถบุตร นักธรณีรุ่นแรกกับเรื่องราว อิฐที่จมหายในแผ่นดินปฎิวัติ ๒๔๗๕
สอ เสถบุตร หลายคนรู้แค่ว่าเป็นชื่อคนแปลศัพท์ภาษาอังกฤษเป็นไทยที่เราใช้กัน แต่เมื่อได้ตามอ่านชีวประวัติแล้ว พบว่า สอ เสถบุตร มีบทบาทสำคัญมากต่อคนไทยในหลายวงการ ทั้งการศึกษา การเมือง และธรณีวิทยา สอ เสถบุตร เรียนจบทางด้านธรณีวิทยาและวิศวกรรมด้วยใบปริญญาเกียรตินิยม จากอังกฤษ บทความต่อไปนี้คัดลอกมาจากหนังสือพิมพ์ข่าวสดและนิตยสารสารคดีฉบับพิเศษ เพื่อให้ทุกคนรู้จักนักธรณีวิทยาท่านนี้มากขึ้น
อ่านเนื้อหาเต็มที่นี่ นิตยสารสารคดี ฉบับพิเศษ ปีที่ 17 ฉบับที่ 206 เดือน เมษายน 2545
สอ เสถบุตร จบ ม.๘ จาก โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย ได้รับทุนคิงสกอลาชิพ (ทุนเล่าเรียนหลวง) ไปศึกษาต่อยังประเทศอังกฤษ จบปริญญาตรีเกียรตินิยม สาขาธรณีวิทยากับวิศวกรรมศาสตร์ จาก มหาวิทยาลัยแมนเชสเตอร์ กลับมารับบรรดาศักดิ์เป็น "รองเสวกเอก หลวงมหาสิทธิโวหาร" ด้วยวัยเพียง ๒๖ ปี และดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมบัญชีกลาง ต่อมาได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ จากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ให้เป็นปลัด กรมองคมนตรี สังกัด กรมราชเลขาธิการในราชสำนัก
สอ เสถบุตร ต้องโทษจองจำใน คดีกบฏบวรเดช พ.ศ. ๒๔๗๖ เสวกโท หลวงมหาสิทธิโวหาร ถูกถอดบรรดาศักดิ์ ศาลตัดสินจำคุกตลอดชีวิตที่ บางขวาง, เกาะตะรุเตา และเกาะเต่า
ระหว่างเป็นนักโทษ ใช้เวลาเขียนพจนานุกรมอังกฤษเป็นไทย (เริ่มแรกใช้คำว่า ปทานุกรม) ทั้งฉบับห้องสมุด และฉบับตั้งโต๊ะ ได้ความนิยมยกย่องทั่วประเทศว่า เป็นพจนานุกรมอันยิ่งใหญ่ที่สุดเท่าที่ประเทศไทยเคยมีมา โดยลักลอบส่งต้นฉบับออกมาตีพิมพ์นอกเรือนจำผ่านทางมารดาที่เดินทางเข้ามาเยี่ยม
รู้แล้วยังว่านักเรียนทุน จำนวน ๕๑๐ คน ของ ร ๕ - ร ๖หายไปไหน ประเทศเสียหายใหญ่หลวงมาก
ในรัชสมัยของพระเจ้าพุทธเจ้าหลวง ทรงครองราชย์ ๔๒ ปี ได้ส่งนักเรียนทุนคิงและทุนกระทรวงต่างๆ ไปศืกษาในต่างประเทศ ๒๐๔ คน สมัยรัชกาลที่ ๖ ครองราชย์ ๑๕ ปี ส่งนักเรียนทุนไปศืกษาต่อต่างประเทศ ๓๐๖ คน รวมสองรัชกาล มีนักเรียนทุน ๕๑๐ คน
นักเรียนเหล่านี้ คือ ความหวังที่จะกลับมาพัฒนาสยามประเทศ ในโครงการที่ ร ๕ ทรงริเริ่มไว้เป็นประเทศแรกๆในเอเซีย จนญี่ปุ่นยังต้องมาดูงาน
ความหวังของชาติ คือ การบุกเบิก ขยายการไฟฟ้า รถไฟ อากาศยาน รถราง ไปรษณีย์ ป่าไม้ วิศวกรรม วิทยาศาสตร์ พาณิชย์นาวี การพาณิชย์ การศืกษา การเหมืองแร่ การผังเมือง การศืกษา มหาวิทยาลัย การจัดที่ดิน อุตสาหกรรม การค้า ถนน ธนาคาร การเงิน
คนเก่งที่สุดของประเทศเหล่านี้ ถูกปลดจากราชการ ส่งไปขังไว้ที่เกาะตารุเตา นักพัฒนาจำนวนมากไปตายในต่างประเทศ
อิฐที่จมหายในแผ่นดิน ปฎิวัติ ๒๔๗๕
“อิฐก้อน แรกร่วง ลงพื้น
ก้อนอื่น ร่วงตาม ทับถม
กลบมิด ก้อนเก่า เจ้าจม
สะสม เป็นทาง ให้เดิน”
สอ เสถบุตร เคยเป็น บรรณาธิการหนังสือพิมพ์ "สามัคคีสาร" แห่งสามัคคีสมาคมของคนไทยในอังกฤษ กับ เคยเป็นนักเขียนบทความประจำในหนังสือพิมพ์ "แมนเชสเตอร์ การ์เดี้ยน" จึงได้เข้ารับตำแหน่งผู้อำนวยการหนังสือพิมพ์ "ศรีกรุง" ,"สยามราษฎร์" และบรรณาธิการหนังสือพิมพ์ภาษาอังกฤษชื่อ "ลิเบอร์ตี้" กับ "ลีดเดอร์"
สอ เสถบุตร เข้าสู่ถนนการเมือง ร่วมกับ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช จัดตั้งพรรคการเมือง ชื่อพรรค "ก้าวหน้า" ต่อมาได้รับเลือกเป็น ส.ส.ธนบุรี เขต 1 กระทั่งเป็นรัฐมนตรี ในรัฐบาลพันตรีควง อภัยวงศ์ และได้โอนมาสังกัดกับพรรคประชาธิปัตย์
สอ เสถบุตร ถึงแก่อนิจกรรมด้วย โรคหัวใจวายเฉียบพลัน ที่ โรงพยาบาลรามาธิบดี เมื่อเช้าวันที่ 9 กันยายน พ.ศ. 2513 รวมอายุได้ 67 ปี 7 เดือน 1 วัน
Cr. FB ภูดิศ ศุขสวัสดิ์
ที่มาข้อมูล
- http://www.sarakadee.com/feature/2002/04/so_sethaputra.htm
- https://www.geothai.net/so-setthabut/
---------------------------------------------