Waiyapot ep088 Mineral Deposits of Devonian แหล่งแร่ที่เกิดในยุค ดีโวเนียน

EP. 88 Mineral Deposits of Devonian แหล่งแร่ที่เกิดในยุค ดีโวเนียน

ยุคดีโวเนียน โลกหมุนช้ากว่าปัจจุบัน หนึ่งวันเท่ากับ 23.25 ชั่วโมง ในหนึ่งปีจะมี 400 วัน แหล่งแร่ในยุคดีโวเนียน มีการสะสมตัวต่อเนื่องจากยุค ไซลูเรียน ได้แก่แหล่งแร่แบบ Carbonate host massive sulfides deposits, Evaporite deposits, Phosphorite deposits, Stratiform sediment-hosted copper deposits, Sedimentary iron formations (SIFs) and oolitic ironstones, Orogenic gold deposits, Roll-front and stratabound uranium-vanadium deposits, Oil shales and early coal deposits, polymetallic and precious metals deposits

แหล่งแร่ตะกั่ว-สังกะสี ทองแดง-ทองคำ ในหินปูนของยุคนี้ เกิดแบบ carbonate host Mississippi Valley Type deposits (MVT) ที่เกิดจากน้ำเกลือโลหะ (metallic brine) แทรกซึมเข้ามาตกตะกอนในชั้นหินปูน เช่นแหล่ง Appalachians, และ Canadian Shield, Navan at Irish Midlands,

แหล่งแร่น้ำระเหย (evaporite deposits) ได้แก่แหล่งเกลือหินและยิปซัม จากปรากฏการที่น้ำทะเลขึ้นสูง มีการขึ้นลงของน้ำทะเลเป็นช่วงเวลาสั้น ๆ (sea water fluctuation) ประกอบกับอากาศร้อนแห้งแล้ง ทำให้เกิดแอ่ง evaporite จำนวนมากตามขอบทะเลตื้น เป็นผลให้เกิดแหล่งเกลือหิน แอนไฮไดรต์ และแหล่งยิปซัมขนาดใหญ่ในหินชุดนี้ แหล่งแร่สำคัญได้แก่ Elk Point Basin in Canada, Zechstein Basin ในยุโรป

การสะสมตัวของแร่ phosphate เกิดจากการupwelling ของกระแสน้ำทะเลเนื่องจากความร้อนของผิวสมุทรทำให้กระแสน้ำเย็นจากก้นสมุทรไหลขึ้นมาแทนที่ผิวสมุทรที่มีอุณหภูมิสูงกว่า นำเอาผลึกแร่ phosphate ใต้ก้นทะเลขึ้นมาสะสมตัวร่วมกับหินตะกอน ตามชายฝั่งทะเล แหล่ง phosphorite ของยุคนี้ปรากฏที่ North Africa (Tassili-n-Ajjer, Morocco, Algeria), France และ Germany, Middle East (Saudi Arabia)

ในขณะเดียวกันบนพื้นทวีปเกิดการผุกร่อน (weathering) และการถูกกัดเซาะ (erosion) อย่างรุนแรง ทำให้ธาตุเหล็ก แมงกานีส ในหินถูกละลาย แล้วไปตกตะกอนในทะเลตื้นเป็นแหล่งแร่เหล็ก แบบ sedimentary host iron stone deposits ที่ Scandinavia, Russia., แหล่งแร่เหล็กที่ China, และ Kazakhstan

จากการเคลื่อนตัวของ มหาทวีป Gondwana และ อนุทวีปขึ้นไปทางขั้วโลกเหนือ ทำให้เกิด orogenic belts จำนวนมากบนพื้นทวีป เกิดแหล่งแร่ แบบ granite related mineral deposits, ได้แก่ orogenic copper gold deposits, ได้แก่ Meguma Terrane in Nova Scotia, Canada, Victorian goldfields, Australia, นอกจากนี้ยังพบแหล่งแร่แบบ Precious and Polymetallic Veins ที่เกิดร่วมกับ การประทุขึ้นมาของหินแกรนิต ได้แก่ แหล่งแร่ใน Bohemian Massif ในยุโรป และใน central Asia

การแพร่กระจายของสิ่งมีชีวิตในทะเลจำนวนมาก และการเกิดป่าไม้ครั้งแรกบนพื้นทวีป และในตอนปลายของยุด ดีโวเนียน เกิดการสูญพันธ์ขนาดใหญ่บนโลก ทำให้เกิดการสะสมตัวของ hydrocarbon จำนวนมาก เป็นต้นกำเนิดของ petroleum ในโลกเป็นหิน oil shales ขนาดใหญ่ เช่น Marcellus Shale, Bakken Formation ใน อเมริกาเหนือ Rhineland Shales, ในยุโรป และเริ่มมีแหล่งถ่านหินเกิดขึ้นบนทวีป ได้แก่ Appalachian Basin ใน อเมริกาเหนือ

ขอขอบคุณ คุณเกียรติพงษ์ อุดมธนะธีระ (Mr. Rain) ที่ได้กรุณารวบรวมบทความของผมตั้งแต่ EP.1-EP. 78 ลงใน Web site

e-book การเกิดโลกและจักรวาล (Birth of the Earth and the Universe)

ถ้าหากท่านสนใจอ่านหรือสะสมข้อมูลฯ สามารถ Download ได้จาก Web ดังกล่าว ขอขอบคุณที่ให้ความสนใจอ่านบทความของผม

.

-------------------------