gis001 ระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ (Geographic Information System: GIS) คือ

ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ (Geographic Information System, GIS) คือ กระบวนการทำงานเกี่ยวกับข้อมูลเชิงพื้นที่ (spatial data) ด้วยระบบคอมพิวเตอร์ โดยการกำหนดข้อมูลเชิงบรรยายหรือข้อมูลคุณลักษณะ (attribute data) และสารสนเทศ เช่น ที่อยู่ บ้านเลขที่ ที่มีความสัมพันธ์กับตำแหน่งในเชิงพื้นที่ (spatial data) เช่น ตำแหน่งบ้าน ถนน แม่น้ำ เป็นต้น ในรูปของตารางข้อมูล และฐานข้อมูล 

ระบบ GIS ประกอบไปด้วยชุดของอุปกรณ์เครื่องมือดิจิทัล ที่มีความสามารถในการเก็บรวบรวม ข้อมูล สามารถจัดการปรับปรุงและการสืบค้นข้อมูล เพื่อจัดเตรียมปรับแต่ง ทำการวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติ และทำการนำเสนอและแสดงผลข้อมูลเชิงพื้นที่ผ่านระบบดิจิทัล 

ระบบจะทำงานโดยการป้อนข้อมูลที่มีลักษณะทางภูมิศาสตร์ เช่น ภาพแผนที่ ภาพถ่ายผ่านดาวเทียม ตำแหน่งพิกัดตัวเลข เป็นต้น นำเข้าไปวิเคราะห์ผ่านโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ทำงานเฉพาะด้านนี้ ซึ่งผลลัพธ์ที่ได้มักมีความถูกต้องแม่นยำสูง สามารถนำไปประยุกต์ใช้งานได้หลายด้าน เช่น การจัดการสิ่งแวดล้อม การวางผังเมือง การจัดการระบบสาธารณูปโภค ข้อดีของระบบนี้นอกจากจะทำให้มองข้อมูลในเชิงรูปภาพได้ง่ายแล้ว ยังทำการคำนวณหาพื้นที่บริเวณที่มีข้อมูลได้ง่าย 

GIS รวมข้อมูลประเภทต่างๆ รวมถึงแผนที่ ภาพถ่ายดาวเทียม ภาพถ่ายทางอากาศ ข้อมูลการสำรวจ และข้อมูลแบบตาราง เข้าไว้ในฐานข้อมูลทั่วไปที่สามารถจัดเก็บ แก้ไข และวิเคราะห์ได้ ด้วยการเชื่อมโยงข้อมูลกับตำแหน่งทางภูมิศาสตร์ที่เฉพาะเจาะจง GIS ช่วยให้ผู้ใช้เห็นภาพ ตีความ และเข้าใจรูปแบบ ความสัมพันธ์ และแนวโน้มในข้อมูล ส่วนประกอบที่สำคัญของ GIS ได้แก่

1. ฮาร์ดแวร์ (Hardware) คอมพิวเตอร์ เซิร์ฟเวอร์ อุปกรณ์จัดเก็บข้อมูล และอุปกรณ์ทางกายภาพอื่นๆ ที่ใช้ในการเรียกใช้ซอฟต์แวร์ GIS และจัดเก็บข้อมูล

2. ซอฟต์แวร์ (Software) ซอฟต์แวร์ GIS เฉพาะทางที่ช่วยให้ผู้ใช้สามารถดำเนินการจับภาพ จัดเก็บ จัดการ วิเคราะห์ และงานแสดงข้อมูล ตัวอย่าง ได้แก่ ArcGIS, QGIS และ Google Earth

3. ข้อมูล (Data) ข้อมูลทางภูมิศาสตร์ รวมถึงแผนที่ ภาพถ่ายดาวเทียม ข้อมูล GPS และข้อมูลคุณลักษณะต่างๆ (เช่น ประชากร การใช้ที่ดิน โครงสร้างพื้นฐาน)

4. วิธีการและเทคนิค (Process) GIS รวมเครื่องมือและเทคนิคการวิเคราะห์ที่หลากหลายเพื่อสำรวจและตีความข้อมูลเชิงพื้นที่ สิ่งเหล่านี้อาจรวมถึงการวิเคราะห์เชิงพื้นที่ การวิเคราะห์เครือข่าย การเข้ารหัสทางภูมิศาสตร์ การแก้ไข และอื่นๆ

5. บุคลากร (People) ผู้เชี่ยวชาญด้าน GIS ที่มีความรู้และทักษะในการทำงานกับซอฟต์แวร์และข้อมูล GIS ตีความผลลัพธ์ และตัดสินใจโดยใช้ข้อมูลเชิงพื้นที่

ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ GIS มีประโยชน์ช่วยในการทำงานจัดการวางแผนที่ต้องใช้ข้อมูลสารสนเทศเชิงภูมิศาสตร์ ปัจจุบันมีการนำไปใช้ในงานด้านต่างๆ เช่น การวางผังเมือง การจัดการสิ่งแวดล้อม การสำรวจทรัพยากรธรรมชาติ การขนส่ง การจัดการเหตุฉุกเฉิน สาธารณสุข และอื่นๆ อีกมากมาย ช่วยให้องค์กรและบุคคลสามารถตัดสินใจได้อย่างรอบรู้ ด้วยการแสดงภาพและวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพื้นที่ในลักษณะที่มีความหมายในเชิงภูมิศาสตร์