Lertsin 017 เหล็กน้ำพี้
017 เหล็กน้ำพี้
หลังจากที่เขียนบันทึกประสบการณ์ "37 ปีที่อยู่กับหิน" ไป 16 ตอน ก็คิดว่าน่าจะพอเพียง แต่เมื่อมานั่งคิดทบทวน ยังมีเรื่องธรณีวัตถุหรือเหตุการณ์ธรรมชาติที่ได้เข้าไปตรวจสอบ น่าจะเป็นประโยชน์ต่อส่วนรวม จึงขอเพิ่มเติมเรื่องราวให้ครบถ้วน
บ่อเหล็กน้ำพี้ อำเภอทองแสนขัน จังหวัดอุตรดิตถ์ เป็นแหล่งเรียนรู้นอกห้องเรียนที่ผมชอบพาครูสอนวิทยาศาสตร์ไปเยี่ยมชม เพราะได้ทั้งความรู้หลายสาขา แถมไดัความเพลิดเพลินเจริญใจ ชอบกิจกรรมตกเหล็กในบ่อพระแสง โดยการใช้คันเบ็ดผูกเชือก ปลายเชือกแทนที่จะเป็นเบ็ดก็ใช้แม่เหล็กผูกแทน ลากไปตามก้นบ่อ ถ้าใครดวงดีได้เหล็กน้ำพี้ติดแม่เหล็กขึ้นมาด้วย นำกลับบ้านได้เลย แร่ที่ติดแม่เหล็กขึ้นมาคือแมกนีไทต์ มีคุณสมบัติติดแม่เหล็กโดยธรรมชาติ
แร่เหล็กที่นำมาถลุงเหล็กได้มีหลายชนิด แต่ที่มีปรืมาณโลหะเหล็กมาก ถลุงง่าย หาไม่ยาก คือ แมกนีไทต์และฮีมาไทต์ เมืองไทยมีแหล่งแร่เหล็กหลายแห่ง แต่เป็นแหล่งแร่ขนาดเล็ก ที่พอคุ้นชื่อเพราะอยู่ในตำราเรียนคือแหล่งแร่เหล็กเขาทับควาย ลพบุรี และแหล่งแร่เหล็ก เขาอึมครึม กาญจนบุรี ส่วนบ่อเหล็กน้ำพี้ถือเป็นแหล่งแร่เหล็กที่มีขนาดเล็กมาก แล้วอะไรคือจุดเด่นที่มีคนนำเหล็กน้ำพี้มาใช้ประโยชน์กันมาแต่โบราณกาล มันคงต้องมีคุณสมบัติพิเศษแน่
บันทึกประวัติศาสตร์และบทกวีขุนข้างขุนแผนของสุนทรภู่ มีการกล่าวถึงดาบระดับตำนานที่ทำจากเหล็กน้ำพี้มากมายหลายเล่ม อาทิ พระแสงของ้าว และพระแสงดาบคาบค่าย ของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ดาบล้างอาถรรพ์ของสมเด็จพระนาราย์มหาราช ดาบฟ้าฟื้น ของขุนแผน และดาบนันทกาวุธของพระยาพิชัยดาบหัก รายละเอียดและความศักดิ์สิทธิ์ของดาบแต่ละเล่ม คงไม่บรรยายในที่นี้ ใครสนใจสามารถหาอ่านได้ในกูเกิ้ล คำถามคือแล้วเหล็กน้ำพี้มีดีอย่างไรแน่ถึงได้มีการเอ่ยอ้างสรรพคุณกันมาหลายร้อยปี
พอพูดถึงเรื่องโลหะ อดคิดถึงน้องรักไม่ได้ เขาชื่อ ภักดิ์ เป็นวิศวกรโลหะการ ระดับปริญญาเอก แต่มีหัวใจเป็นนักธรณีวิทยา ชอบตามพี่นเรศและผมเข้าป่าสำรวจหิน และตระเวณเป็นวิทยากรสอนครู เรื่ององค์นความรู้ด้านโลหะ ด้านการถลุงแร่ เขาไม่เป็นสองรองใคร เมื่อครั้งที่เราไปบ่อเหล็กน้ำพี้ด้วยกัน ขอให้เขาเอาเหล็กน้ำพี้ไปวิคราะห์ ผลที่ได้ออกมาทำให้ทั้งเขาและผมตื่นตะลึงและชื่นชมความสามารถของบรรพบุรุษไทยที่รู้เรื่องโลหะวิทยาเป็นอย่างดี
เหล็กน้ำพี้นอกจากมีโลหะเหล็กแล้วยังมีส่วนประกอบของโลหะอื่นครบตามสูตรโลหะวิทยาที่เรียกว่า "เหล็กเบญจพรรณ" อันได้แก่ โครเมี่ยม โบรอน เซอร์โคเนียม โมลิปดินัม และสตรอนเซียม อะตอมของโลหะทั้ง5ชนิดนี้สอดประสานอยู่ในอะตอมของเหล็กอย่างแนบเนียน ทำให้เหล็กน้ำพี้เมื่อนำไปตีเป็นดาบหรือศาตราวุธอื่นจะมีคุณสมบัติที่ ตีง่าย แข็งแกร่ง รูปร่างดี สีสวย น้ำหนักเหมาะ ไม่บุปสลาย ไม่กลายเป็นสนิม ไม่ยอมเป็นแม่เหล็ก แข็งแต่เหนียว ตีฟันอย่างไรก็ไม่ขาด คงไม่ต้องพูดด้านไสยศาสตร์เพราะสาธยายอีก3หน้าก็ไม่จบ บางคนทักว่า ถ้าเป็นเช่นนี้ทำไมดาบนันทกาวุธของพระยาพิชัยจึงหักขณะรบกับข้าศึก จากการสืบค้นในกูเกิ้ลพบข้อมูลที่น่าสนใจว่า ดาบเล่มที่หักน่ะเป็นของปลอม ที่ทำขึ้นมาใช้เฉพาะกิจ ของจริงยังอยู่ยงคงกระพันและเปลี่ยนมือผู้ครอบครองหลายครั้ง จนท่านขุนพันธรักษ์ราชเดชได้เป็นเจ้าของใช้ปราบโจรใต้จนราบคาบ
เมื่อ 15 ปีที่แล้ว มีโอกาสได้ ไปเป็นนายแบบทำวีดีทัศน์โฆษณาแหล่งท่องเที่ยวบ่อน้ำพี้ ทำท่ายกค้อนตีเหล็กเพื่อทำดาบโดยลืมดูสังขารตัวเอง ผลคือหลังเจ็บต้องเปลี่ยนนายแบบทันที หมดอนาคตการเป็นดาราในบัดดล แต่ที่อยากบอกคือ ในขณะนั้น ยังมีการตีเหล็กที่บ่อเหล็กน้ำพี้ เพียงแต่ว่าเหล็กที่เอามาตีทำดาบน้ำพี้เป็นเหล็กแหนบรถยนต์ เขาบอกว่าเหนียวดี แต่ไม่ได้ขอมาวิเคราะห์ว่าเหมือนหรือแตกต่างจากเหล็กน้ำพี้ดั้งเดิมประการใด ถ้ามีเวลาว่าง ปลอดจากโควิด 19 อย่าลืมแวะเวียนไปเยี่ยมชมและอุดหนุนดาบเหล็กน้ำพี้มาเป็นที่ระลึกด้วย
เลิศสิน รักษาสกุลวงศ์
18 กันยายน 2564
.
ที่มา
- https://www.facebook.com/เลิศสิน รักษาสกุลวงศ์
รวบรวมข้อมูลและภาพ
-------------------------------------------------
Lertsin บทความ เลิศสิน รักษาสกุลวงศ์ (Lertsin Raksaskulwong) รวมข้อมูล-------------------------------------------------