Nares อินโดนีเซีย ตะลุยแดนอิเหนากับสมาคมธรณี (5) เยือนวัดเจ้าหญิงอรชร (พรามนัน)

ภาพที่ 1 แผนที่แสดงที่ตั้งของวัดพรามนัน และบริวาร การวางผังปรางค์ของเทพต่างๆ รวมทั้งแม่น้ำ Opak ที่ถูกขุดเปลี่ยนแนวลำน้ำ

ตะลุยแดนอิเหนากับสมาคมธรณีวิทยาแห่งประเทศไทย (5) เยือนวัดเจ้าหญิงอรชร (พรามนัน)

วัดพรามนัน ถูกสร้างขึ้นเมื่อปีพ.ศ. 1390 ประมาณ 17 กิโลเมตรทางด้านตะวันออกเฉียงเหนือของเมืองยอกยาการ์ตา นับว่าเป็นวัดฮินดูที่ใหญ่ที่สุดในอินโดนีเซีย สร้างขึ้นมาเพื่ออุทิศให้กับพระตรีมูรติ (พระพรหม พระนารายณ์ และพระศิวะ) ดูเหมือนว่า หลังจากที่วัดนี้ถูกก่อสร้างแล้วเสร็จ พุทธศาสนาที่เคยเคารพบูชาที่วัดบรมพุทโธ ก็เสื่อมความนิยมลงไปจากชาวอินโดนีเซียโบราณ

มีบันทึกในศิลาจารึกเมื่อกว่าพันปีก่อนว่า ระหว่างการก่อสร้างวัดพรามนันนั้น มีผู้สังเกตเห็นว่า แนวคดโค้งของแม่น้ำ Opak ที่ไหลมาจากทิศเหนือ น่าจะโค้งและกัดเซาะมาทางทิศตะวันออก ซึ่งจะก่อให้เกิดปัญหาในการก่อสร้างเจดีย์พระศิวะที่เป็นองค์ใหญ่สุดที่อยู่ตรงกลาง จึงได้ตัดสินใจขุดลอกร่องน้ำขึ้นมาใหม่ ให้เป็นแนวเหนือใต้ จากนั้นก็ถมร่องน้ำเก่าให้แข็งแรงมั่นคง แล้วดำเนินการก่อสร้างต่อจนแล้วเสร็จ ข้อความที่ว่านี้ น่าจะถูกต้อง เพราะเมื่อพิจารณาจากแผ่นที่แสดงการหักเป็นเส้นตรงในแนวเหนือใต้ของ Opak River (ภาพที่ 1) แล้ว เชื่อได้ว่าการตรงแหนวเช่นนี้ต้องเกิดจากฝีมือมนุษย์แน่นอน

วัดพรามนันนั้น ชาวชวาเรียกว่า “วัดราจา จงกรัง : แปลว่า slender lady” นักธรณีฯ ไทยเรียกว่า “วัดเจ้าหญิงอรชร” ตามตำนานที่เล่าขานกันว่า กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ยังมีมหานครสองแห่ง เจ้าชายของเจ้าผู้ครองอาณาจักรแรก ชื่อ “บันดุง บอนโดโวโซ” ซึ่งเก่งกาจและใช้เวทมนตร์ได้ อีกอาณาจักรหนึ่งมีเจ้าหญิงชื่อ “รารา จงกรัง” ชาวบ้านเรียกว่า “เจ้าหญิงอรชร” เพราะสวยงามและรูปร่างอรชรอ้อนแอ้น (ภาพที่ 2)

ต่อมาเกิดสงครามขึ้นระหว่างอาณาจักรทั้งสอง เจ้าผู้ครองฝ่ายเจ้าหญิงได้สังหารเจ้าผู้ครองอีกฝ่ายหนึ่ง เจ้าชายบันดุงจึงได้สังหารเจ้าผู้ครองคู่อริเป็นการตอบแทน จากนั้นก็กรีฑาทัพเข้าไปในอาณาจักรของผู้แพ้ และเพียงแรกพบประสบพักตร์ของเจ้าหญิงอรชร ก็เกิดการหลงไหลและขอเธอแต่งงาน เจ้าหญิงปฏิเสธ เพราะทราบดีว่า คนขอคือผู้ที่ฆ่าบิดาของตนเอง เมื่อถูกเจ้าชายข่มขู่มากขึ้น เธอก็ออกอุบายบ่ายเบี่ยงว่า “ฉันจะแต่งงานกับท่าน หากท่านสามารถสร้างรูปปั้นขึ้นมาได้ 1,000 รูปภายในเวลาคืนเดียว”

เจ้าชายบันดุงรับคำท้า และได้ใช้เวทย์มนต์เรียกปีศาจมาช่วยสร้างรูปปั้น จนได้ 999 องค์ เจ้าหญิงอรชรจึงใช้เล่ห์ ให้บริวารที่มีอยู่มาตำข้าวและจุดไฟทางทิศตะวันออกให้ลุกโชติช่วงเหมือนพระอาทิตย์ขึ้น เหล่าปีศาจหลงกลก็เกิดความหวาดกล้ว ต่างก็หลบหนีไปไม่ยอมสร้างเทวรูปองค์สุดท้าย เจ้าหญิงอรชรได้เข้ามาเยาะเย้ยและพูดว่าเจ้าชายแพ้พนันแล้ว ทว่า เจ้าชายบันดุงจับได้ว่านางใช้วิธีโกง ก็เลยสาปนางด้วยความแค้นให้กลายเป็นเทวรูปองค์สุดท้าย ว่ากันว่า ร่างของเจ้าหญิงได้กลายเป็นรูปปั้นของเจ้าแม่ทุรคานั่นเอง เอวัง ก็มีด้วยประการฉะนี้

นักธรณีวิทยาขาวอินโดนีเซียหลายคนได้ศึกษาด้านศิลาวรรณาและธรณีเคมีของหินที่พบในบริเวณวัดเจ้าหญิงอรชรและบริวารแล้ว สรุปว่า หินที่ใช้ในการก่อสร้างประกอบด้วยหินลาวาบะซอลต์ หินลาวาแอนดีไซต์ (basaltic and sndesitic lava) และหินพัมมิซเหลี่ยม (unicellular breccia) (ภาพที่ 3) หินลาวาเหล่านี้มีคุณสมบัติคล้ายคลึงกับหินภูเขาไฟอายุควอเทอร์นารีที่พบที่ภูเขาไฟเมราปิ ส่วนหินพัมมิซเหลี่ยมนั้น น่าจะถูกนำมาจากหมวดหิน Semilir Fm. ที่มีอายุอยู่ในอนุยุคไมโอซีนตอนต้นถึงตอนกลาง ที่พบที่พื้นที่ Piyungan ประมาณ 10 กิโลเมตรทางด้านใต้ของที่ตั้งวัด (ภาพที่ 4)

จากการตรวจสอบแผ่นหินบางผ่านกล้องจุลทรรศน์ และเครื่องเอ็กซเรย์ฟลูออเรสเซนซ์ กล่าวได้ว่า หินที่ใช้สร้างวัดพรามนันเป็นหิน hornblende-pyroxene andesite และ pyroxene basalts ผลึกขนาดใหญ่ในเนื้อหินมีขนาด 1-3 มม. ประกอบด้วยแร่ plagioclase, hornblende, pyroxene, และ opaque minerals วางตัวอยู่ในแร่เม็ดขนาดละเอียดของแร่ plagioclase และแก้วภูเขาไฟ ส่วนหินพัมมิซเหลี่ยมนั้นประกอบด้วย เศษแอนดีไซต์และหินพัมมิซเอง ขนาด 2-6 ซม. ฝังตัวอยู่ในหินเนื้อละเอียดขนาดเม็ดทรายและโคลน หินเกือบทั้งหมดมีสภาพที่เก่ากร่อนผุพังและเกิดสนิม สันนิษฐานว่าเนื่องจากหินเกล่านี้มีรูพรุนมาก และตัววัดเองตั้งอยู่ในเขตภูมิภาคที่ร้อนชื้น

มาถึงตอนนี้ก็ขอเตือนเพื่อนร่วมทริปหลายท่านว่า อย่าลืมเอาแฮนด์เลนส์ไปนำเด้อ

-------------------------------------------------

ที่มา

- https://www.facebook.com/nares.sattayarak

รวบรวมข้อมูลและภาพ

- www.iok2u.com

-------------------------------------------------

บทความ ดร. นเรศ สัตยารักษ์ (Nares Sattayarak)

รวมบทความที่น่าสนใจจากนักธรณีวิทยาของไทย

-------------------------------------------------