Nares ไทย ลุยทุ่งกุลาประสานักธรณีฯ 1 (อารัมภบท)

ชื่อ “ทุ่งกุลาร้องไห้” นั้นมาจากเรื่องเล่าที่สืบทอดกันมาแสนนานว่า กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว มีชนเผ่ากุลา ซึ่งมีอาชีพค้าขายระหว่างเมือง ได้นำขบวนคาราวานผ่านทุ่งแห่งนี้ ใช้เวลาเดินทางหลายวัน ไม่พบผู้คน ไม่พบหมู่บ้าน ไม่พบแหล่งน้ำ ไม่มีต้นไม้ให้ร่มเงา เหมือนเดินทางอยู่กลางทะเลทราย พวกเขาจึงทั้งหิวทั้งเหนื่อย ร่างกายขาดน้ำ จึงได้แต่นอนร้องไห้ จนมีชาวพื้นเมืองผ่านมาพบเข้า จึงช่วยเหลือไว้ได้ ทุ่งราบแห่งนี้จึงได้ชื่อว่า “ทุ่งกุลาร้องไห้” ว่ากันว่า ในอดีต “ทุ่งกุลาร้องไห้ในหน้าแล้งนั้น จะแห้งแล้งมาก พอถึงตอนหน้าฝน น้ำจะท่วมทุ่งทุกปี ยิ่งไปกว่านั้น ใต้ผืนดินลงไปเป็นดินเค็ม น้ำที่ตักขึ้นมาก็เป็นน้ำเค็ม ไม่สามารถปลูกพืชผลอะไรได้

ข้าพเจ้าเป็นคนภาคเหนือ มีโอกาสได้ไปอีสานครั้งแรกในปีพ.ศ. 2516 แต่เป็นขอบอีสานด้านตะวันตก ไม่ได้ทะลุเข้าไปในเขตของทุ่งกุลาร้องไห้ แต่ก็ได้พบเห็น “ขี้ทา” ซึ่งก็คือดินเกลือที่แห้งเป็นคราบหรือเม็ดขาวบนผิวดิน รวมทั้งรางไม้และหลุมที่ใช้ในการทำเกลือสินเธาว์ตามสองข้างทางถนนมิตรภาพ และเมื่อได้เข้าไปในพื้นที่ของทุ่งกุลาร้องไห้ ก็ปาเข้าไปปี 2520 กว่าๆ จึงได้พบเห็นความแห้งแล้งชนิดดินแยกแตกระแหงของทุ่งดังกล่าวบ้าง แต่ก็เพียงเล็กๆน้อยๆ เท่านั้น

นักธรณีวิทยาในสมัยนั้นเชื่อว่า “ขี้ทา” ที่พบในอีสานนั้น มาจากชั้นเกลือหินของหมวดหินมหาสารคาม ซึ่งในรายงานของกรมทรัพยากรธรณี ณ ตอนนั้นระบุว่าประกอบด้วยชั้นเกลือหินสลับกับหินโคลนและหินทรายสีแดง โดยไม่ทราบลำดับชั้นหินโดยละเอียดและถูกต้อง เนื่องจากโดยธรรมชาติแล้ว เกลือหินจะละลายโดยน้ำใต้ดินจนสิ้นเมื่อถูกยกตัวขึ้นมาใกล้ผิวดิน การกำหนดตำแหน่งการแผ่ขยายของหมวดหินมหาสารคามจึงอาศัยการพบเห็นการกระจายตัวของขี้ทา จึงมีรายงายงานว่า หมวดหินนี้จะพบอยู่เฉพาะในที่ลุ่ม 2 แห่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (รูปที่ 3) โดยมีเทือกเขาภูพานคั่นกลาง แอ่งด้านเหนือเรียกว่า แอ่งสกลนคร ส่วนแอ่งด้านใต้เรียกว่า แอ่งโคราช

ขอพักจิบยาแก้ไอน้ำดำตราเสือใหญ่แป๊บหนึ่งครับ ท่านสารวัตร

-------------------------------------------------