แหล่งมรดกโลก เอเชียตะวันออก ญี่ปุ่น 2005 ชิเระโตะโกะ (Shiretoko)

แหล่งมรดกโลก เอเชียตะวันออก ญี่ปุ่น 2005 ชิเระโตะโกะ (Shiretoko) 

ตำแหน่งที่ตั้ง 44.361565924771085, 145.13922245312156

อุทยานแห่งชาติชิเรโตโกะ: มรดกโลกแห่งป่าเขา น้ำแข็ง และระบบนิเวศอันอุดมสมบูรณ์

อุทยานแห่งชาติชิเรโตโกะ (Shiretoko National Park) ตั้งอยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของจังหวัดฮอกไกโด (Hokkaido) ประเทศญี่ปุ่น เป็นพื้นที่ธรรมชาติอันโดดเด่นที่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลก (World Heritage Site) โดยองค์การยูเนสโก (UNESCO) เมื่อปี ค.ศ. 2005 (พ.ศ. 2548) ภายใต้เกณฑ์ธรรมชาติ (Natural Criteria) ข้อ (ix) และ (x) การขึ้นทะเบียนนี้เป็นการรับรองถึงคุณค่าอันเป็นเอกลักษณ์ของอุทยานแห่งชาติแห่งนี้ ซึ่งครอบคลุมทั้งพื้นที่บนบกและทางทะเล รวมถึงส่วนสำคัญของคาบสมุทรชิเรโตโกะ (Shiretoko Peninsula) ที่ยื่นออกไปในทะเลโอค็อตสค์ (Sea of Okhotsk) และผืนน้ำโดยรอบ อุทยานแห่งชาติชิเรโตโกะมีความสำคัญระดับโลกในด้านความหลากหลายทางชีวภาพและความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศ ทั้งบนบกและในทะเล โดยเฉพาะอย่างยิ่งอิทธิพลจากการก่อตัวของน้ำแข็งทะเลตามฤดูกาล ซึ่งเกิดขึ้นในละติจูดที่ต่ำที่สุดในซีกโลกเหนือ เน้นย้ำถึงปฏิสัมพันธ์อันโดดเด่นระหว่างระบบนิเวศทางทะเลและทางบก

คุณค่าโดดเด่นเป็นสากล (Outstanding Universal Value)

อุทยานแห่งชาติชิเรโตโกะได้รับการยอมรับถึงคุณค่าโดดเด่นเป็นสากลเนื่องจากเป็นตัวอย่างที่ยอดเยี่ยมของกระบวนการทางนิเวศวิทยาและชีววิทยาที่กำลังดำเนินอยู่ (ตามเกณฑ์ (ix)) และเป็นถิ่นที่อยู่อาศัยที่สำคัญที่สุดสำหรับการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพในถิ่นกำเนิด รวมถึงชนิดพันธุ์ที่ถูกคุกคามที่มีคุณค่าโดดเด่นเป็นสากลจากมุมมองทางวิทยาศาสตร์หรือการอนุรักษ์ (ตามเกณฑ์ (x))

คุณค่าดังกล่าวเกิดขึ้นจาก:

• ปฏิสัมพันธ์ระหว่างระบบนิเวศทางทะเลและทางบก (Interaction between Marine and Terrestrial Ecosystems): อุทยานฯ แสดงให้เห็นถึงปฏิสัมพันธ์ที่โดดเด่นระหว่างระบบนิเวศบนบกและในทะเล โดยได้รับอิทธิพลอย่างมากจากการก่อตัวของน้ำแข็งทะเลตามฤดูกาลในละติจูดที่ต่ำที่สุดในซีกโลกเหนือ น้ำแข็งทะเลนี้ช่วยเพิ่มผลผลิตทางชีวภาพของทะเลโอค็อตสค์ ซึ่งส่งผลกระทบต่อเนื่องไปยังระบบนิเวศบนบกผ่านห่วงโซ่อาหาร ทำให้เกิดความอุดมสมบูรณ์ของสัตว์ป่าหลากหลายชนิด

• ความหลากหลายทางชีวภาพระดับโลก (Global Biodiversity): อุทยานแห่งนี้เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยที่สำคัญสำหรับชนิดพันธุ์หลากหลาย รวมถึงชนิดพันธุ์ที่ใกล้สูญพันธุ์และชนิดพันธุ์เฉพาะถิ่น มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อปลาแซลมอน (Salmonid species) หลายชนิด เช่น White-spotted charr, Masu salmon, Chum salmon และ Pink salmon และเป็นแหล่งอาศัยทางใต้สุดสำหรับการอพยพของปลา Dolly Varden นอกจากนี้ยังเป็นที่อยู่อาศัยตามฤดูกาลสำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในทะเลจำนวนมาก อาทิ สิงโตทะเลสเตลเลอร์ (Steller's sea lions), แมวน้ำมีจุด (Spotted seals), วาฬเพชฌฆาต (Killer whales), วาฬมิงค์ (Minke whales), วาฬสเปิร์ม (Sperm whales), โลมาดัลล์ (Dall's porpoises) และวาฬฟิน (Fin whale) ที่ใกล้สูญพันธุ์ ตลอดจนมีความสำคัญต่อการดำรงอยู่ของนกทะเลและนกอพยพที่ถูกคุกคามทั่วโลก เช่น นกฮูกปลาเบลกิสตัน (Blakiston's fish owl) และพืชเฉพาะถิ่นอย่าง Viola kitamiana

บริบททางประวัติศาสตร์และสถาปัตยกรรม (Historical and Architectural Context)

อุทยานแห่งชาติชิเรโตโกะเป็นพื้นที่ธรรมชาติที่ "สถาปัตยกรรม" หลักเกิดจากกระบวนการทางธรณีวิทยาและนิเวศวิทยามากกว่าการสร้างสรรค์ของมนุษย์ ลักษณะทางกายภาพของคาบสมุทรชิเรโตโกะและภูมิทัศน์อันตระการตาของภูเขาและหน้าผาริมชายฝั่งถูกสร้างขึ้นโดยกิจกรรมภูเขาไฟ (Volcanic Eruptions) ที่เกิดขึ้นมายาวนานในอดีต ซึ่งถือเป็น "สถาปัตยกรรมธรรมชาติ" ที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการกำหนดลักษณะทางนิเวศวิทยาของพื้นที่แห่งนี้ รายละเอียดทางประวัติศาสตร์ของมนุษย์ที่เกี่ยวข้องกับการตั้งถิ่นฐานหรือสถาปัตยกรรมโบราณในบริบทดั้งเดิมนั้นไม่ปรากฏเด่นชัดในรายงานการวิจัยนี้ อย่างไรก็ตาม, ความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับทะเลในชิเรโตโกะมีบทบาททางประวัติศาสตร์ในด้านการประมงและการใช้ทรัพยากรธรรมชาติมาอย่างยาวนาน โดยมีการจัดการและปรับปรุงโครงสร้างแม่น้ำ (River structures) เพื่อส่งเสริมการวางไข่ของปลาแซลมอน ซึ่งสะท้อนถึงความพยายามในการรักษาสมดุลระหว่างกิจกรรมของมนุษย์และการอนุรักษ์ธรรมชาติ

ในส่วนของตำนาน (Legends) ที่แยกจากข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์นั้น รายงานไม่ได้ระบุถึงตำนานเฉพาะเจาะจงที่เกี่ยวข้องกับอุทยานแห่งชาติชิเรโตโกะโดยตรง แต่เน้นย้ำถึงข้อเท็จจริงทางวิทยาศาสตร์และข้อมูลเชิงนิเวศวิทยาที่เป็นรูปธรรม

จุดเด่นสำคัญ (Key Highlights)

อุทยานแห่งชาติชิเรโตโกะมีจุดเด่นหลายประการที่ทำให้เป็นแหล่งมรดกโลกที่มีความสำคัญระดับสากล:

• น้ำแข็งทะเลละติจูดต่ำสุด (Lowest Latitude Sea Ice): การก่อตัวของน้ำแข็งทะเลตามฤดูกาลในละติจูดที่ต่ำที่สุดในซีกโลกเหนือเป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่โดดเด่นและเป็นปัจจัยสำคัญที่ผลักดันความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศทั้งหมด

• แหล่งรวมความหลากหลายทางชีวภาพ (Biodiversity Hotspot): เป็นถิ่นที่อยู่อาศัยที่สำคัญสำหรับสัตว์ป่าหลากหลายชนิด ตั้งแต่ปลาแซลมอนหลายสายพันธุ์ ปลา Dolly Varden ไปจนถึงสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในทะเลขนาดใหญ่ เช่น สิงโตทะเลสเตลเลอร์และวาฬ รวมถึงนกหายากอย่างนกฮูกปลาเบลกิสตัน

• ภูมิทัศน์ที่เกิดจากภูเขาไฟ (Volcanic Landscapes): ภูมิทัศน์ที่สวยงามของภูเขาและหน้าผาริมชายฝั่งเป็นผลมาจากกิจกรรมภูเขาไฟ ซึ่งมอบทัศนียภาพอันงดงามและความหลากหลายทางธรณีวิทยา

• การจัดการอนุรักษ์ที่เข้มแข็ง (Strong Conservation Management): คณะกรรมการมรดกโลก (World Heritage Committee) ได้ติดตามสถานะการอนุรักษ์อย่างต่อเนื่อง โดยมีการจัดการประชากรสิงโตทะเลสเตลเลอร์ (Steller's sea lions) และการปรับปรุงโครงสร้างแม่น้ำเพื่ออำนวยความสะดวกในการอพยพและวางไข่ของปลาแซลมอน แสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นในการรักษาสมดุลของระบบนิเวศ

คู่มือและข้อกำหนดสำหรับผู้เยี่ยมชม (Visitor Guide and Regulations)

การเยี่ยมชมอุทยานแห่งชาติชิเรโตโกะเปิดโอกาสให้ผู้มาเยือนได้สัมผัสกับธรรมชาติอันบริสุทธิ์และระบบนิเวศที่อุดมสมบูรณ์ อย่างไรก็ตาม การปฏิบัติตามกฎระเบียบเป็นสิ่งสำคัญเพื่อการอนุรักษ์

การเดินทางและที่พัก (Access and Accommodation)

• การเดินทาง: ผู้เยี่ยมชมสามารถเดินทางจากสนามบินฮาเนดะ (Haneda Airport) โดยเครื่องบินประมาณ 110 นาที ไปยังสนามบินเมมันเบ็ตสึ (Memanbetsu Airport) จากนั้นต่อรถบัส (Memanbetsu Airport Line Bus) ประมาณ 30 นาที ไปยังสถานีอาบาชิริ (Abashiri Station) และต่อรถไฟ JR สายหลักเซ็นโมะ (JR Senmo Main Line) ประมาณ 40 นาที ไปยังสถานีชิเรโตโกะชาริ (Shiretokoshari Station) สุดท้ายต่อรถบัสด่วน (Expressway Bus) ประมาณ 60 นาที ไปยังเมืองอุโตะโระ (Utoro) อีกทางเลือกหนึ่งคือบินจากฮาเนดะประมาณ 100 นาที ไปยังสนามบินนากาชิเบ็ตสึ (Nakashibetsu Airport) แล้วต่อรถบัส (Akan Bus) ประมาณ 70 นาที ไปยังเมืองราอุสุ (Rausu)

• ที่พัก: มีแหล่งที่พักให้บริการในบริเวณราอุสุออนเซ็น (Rausu Onsen) และอุโตะโระออนเซ็น (Utoro Onsen)

ข้อควรปฏิบัติสำหรับผู้เยี่ยมชม (Park Etiquette)

• ห้ามทิ้งขยะทุกชนิด

• ห้ามเก็บดอกไม้ป่าหรือทำลายพืช

• ห้ามให้อาหารสัตว์ป่า

• ห้ามล่าสัตว์หรือตกปลา

• ห้ามสูบบุหรี่ขณะเดินเท้า

• อนุญาตให้ก่อกองไฟหรือกิจกรรมนันทนาการที่เกี่ยวข้องกับไฟได้เฉพาะในพื้นที่ที่กำหนด

• โปรดอยู่บนเส้นทางที่กำหนดเท่านั้น

• ห้ามรับประทานอาหารขณะเดินตามเส้นทาง หรือทำอาหารกลางแจ้ง เนื่องจากอาจดึงดูดหมีสีน้ำตาล (Brown bears)

• ห้ามเข้าใกล้หรือยั่วยุหมีสีน้ำตาล

• ขับรถช้าๆ ในพื้นที่อุทยานฯ

• ห้ามรบกวนกิจกรรมการประมง

อุทยานแห่งชาติชิเรโตโกะ เป็นแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติที่โดดเด่น ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความมหัศจรรย์ของปฏิสัมพันธ์ระหว่างระบบนิเวศทางทะเลและทางบก รวมถึงความสำคัญในฐานะแหล่งที่อยู่อาศัยที่สำคัญสำหรับความหลากหลายทางชีวภาพระดับโลก การคงอยู่ของน้ำแข็งทะเลตามฤดูกาลในละติจูดที่ต่ำที่สุดเป็นกุญแจสำคัญที่ขับเคลื่อนความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่แห่งนี้ ภูมิทัศน์ที่งดงามซึ่งก่อร่างสร้างขึ้นจากภูเขาไฟร่วมกับการอนุรักษ์และการจัดการที่ยั่งยืน ทำให้ชิเรโตโกะยังคงเป็นขุมทรัพย์ทางธรรมชาติอันล้ำค่าที่มนุษยชาติจะต้องหวงแหนและปกป้องไว้สำหรับคนรุ่นหลัง

.

------------------------