UGG China 2006 หวังวูซาน-ไต้เหม่ยซาน อุทยานธรณีโลก (Wangwushan-Daimeishan UNESCO Global Geopark)

2006 หวังวูซาน-ไต้เหม่ยซาน อุทยานธรณีโลก (Wangwushan-Daimeishan UNESCO Global Geopark)

ที่ตั้ง: https://maps.app.goo.gl/dNNu4kFpVMiSEfF89

อุทยานธรณีโลกแห่งยูเนสโก หวังวูซาน-ไต้เหม่ยซาน (Wangwushan-Daimeishan UNESCO Global Geopark) บันทึกประวัติศาสตร์ธรณีวิทยาแห่งจีนเหนือ

อุทยานธรณีโลกแห่งยูเนสโก หวังวูซาน-ไต้เหม่ยซาน ตั้งอยู่ในมณฑลเหอหนาน (Henan Province) สาธารณรัฐประชาชนจีน เป็นแหล่งเรียนรู้ทางธรณีวิทยาและธรรมชาติที่มีความสำคัญระดับโลกอย่างยิ่ง ด้วยการเป็นพื้นที่ที่เก็บรักษาบันทึกทางธรณีประวัติศาสตร์ (geo-historical record) อันสมบูรณ์ตั้งแต่ยุค Neoarchean จนถึง Cenozoic ครอบคลุมระยะเวลากว่า 2.5 พันล้านปี ทำให้อุทยานธรณีแห่งนี้เป็นสถานที่อันทรงคุณค่าสำหรับการศึกษาการวิวัฒนาการทางธรณีวิทยาของแผ่นเปลือกโลกจีนเหนือ (North China craton) และเป็นหน้าต่างสู่การทำความเข้าใจประวัติศาสตร์โลกของเรา

การเดินทางเข้าสู่อุทยานธรณีวังวูซาน-ไต้เหม่ยซาน ไม่ใช่เพียงการเยี่ยมชมทัศนียภาพอันงดงาม แต่คือการเข้าถึงห้องเรียนธรรมชาติขนาดใหญ่ที่เชื้อเชิญให้นักท่องเที่ยวและนักวิชาการได้สำรวจชั้นหินโบราณ, ซากดึกดำบรรพ์ (fossils) และปรากฏการณ์ทางธรณีวิทยาที่บอกเล่าเรื่องราวการก่อกำเนิดและการเปลี่ยนแปลงของโลก การส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงธรณีวิทยา (geo-tourism) ณ ที่แห่งนี้ มุ่งเน้นไปที่การสร้างความตระหนักรู้ด้านการอนุรักษ์ธรณีวิทยา (geoconservation) และการให้ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์โลก (Earth Science education) เพื่อให้ผู้มาเยือนได้เข้าใจถึงความเชื่อมโยงอันลึกซึ้งระหว่างมนุษย์กับโลก และคุณค่าอันประมาณมิได้ของมรดกทางธรณีวิทยาเหล่านี้

บริบททางภูมิศาสตร์และธรณีวิทยา

อุทยานธรณีโลกหวังวูซาน-ไต้เหม่ยซาน ครอบคลุมพื้นที่ 98,600 เฮกตาร์ และแบ่งออกเป็นสามส่วนหลักตามลักษณะธรณีสัณฐาน (geomorphology) ได้แก่ เทือกเขาหวังวูซาน (Wangwu Mountain), เทือกเขาไต้เหม่ยซาน (Daimei Mountain) และหุบเขาแม่น้ำเหลือง (Yellow River Valley) อุทยานแห่งนี้ตั้งอยู่บริเวณขอบทางใต้ของแผ่นเปลือกโลกจีนเหนือ (southern margin of the North China Block) ซึ่งมีบันทึกทางธรณีวิทยา (geologic record) ที่อุดมสมบูรณ์

ธรณีสัณฐาน (Topography)

เทือกเขาหวังวูซาน (Wangwu Mountain): เป็นพื้นที่ภูเขาสูงชันและซับซ้อน ซึ่งเป็นที่ตั้งของหินที่เก่าแก่ที่สุดของภูมิภาค
เทือกเขาไต้เหม่ยซาน (Daimei Mountain): โดดเด่นด้วยลักษณะหินรูปทรงแปลกตา (odd stones) ที่มีคุณค่าทางความงามและการสะสม
หุบเขาแม่น้ำเหลือง (Yellow River Valley): เป็นพื้นที่ที่ได้รับอิทธิพลจากการเคลื่อนที่ของเปลือกโลกในยุคปัจจุบัน (Neotectonic movements) และกระบวนการกัดเซาะของแม่น้ำ

ธรณีวิทยา (Geology)

อุทยานธรณีแห่งนี้เป็นที่ตั้งของบันทึกทางธรณีประวัติศาสตร์ที่สมบูรณ์ ตั้งแต่ยุค Neoarchean (มากกว่า 2.5 พันล้านปี) ไปจนถึง Cenozoic ซึ่งรวมถึง:

กลุ่มหิน Linshanyan (Linshanyan group) ยุค Neoarchean: เป็นการก่อตัวของหินที่เก่าแก่ที่สุดในภูมิภาค มีอายุมากกว่า 2.5 พันล้านปี ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการศึกษาการวิวัฒนาการของแผ่นเปลือกโลกจีนเหนือ
ชั้นหินจากยุค Proterozoic, Paleozoic, Mesozoic และ Cenozoic: ชั้นหินเหล่านี้เรียงตัวกันอย่างเป็นลำดับ แสดงให้เห็นถึงช่วงเวลาการสะสมของตะกอน (sediment deposition) และการเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยาที่กินเวลากว่า 50 ล้านปี
ซากดึกดำบรรพ์ (Fossils): มีการค้นพบซากดึกดำบรรพ์พืช สัตว์ และร่องรอย (trace fossils) จำนวนมากในชั้นตะกอนเหล่านี้ ซึ่งเป็นหลักฐานสำคัญของวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตในแต่ละยุค
บันทึกการเคลื่อนที่ของเปลือกโลก (Geological records of Neotectonic movements): เกี่ยวข้องกับการวิวัฒนาการของแม่น้ำเหลือง และบันทึกทางธรณีวิทยาที่สะท้อนถึงการวิวัฒนาการของจีนตะวันออกในยุค Mesozoic

กระบวนการก่อกำเนิด (Formation Process)

ประวัติศาสตร์ทางธรณีวิทยาอันยาวนานของอุทยานธรณีแห่งนี้ เริ่มต้นจากการรวมตัวและการแตกแยกของมหาทวีปโคลัมเบีย (Columbia supercontinent) ในช่วงต้นของประวัติศาสตร์โลก ซึ่งแสดงให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงของเปลือกโลกในระดับมหาทวีป ชั้นหินเก่าแก่ที่สุดของกลุ่ม Linshanyan ในยุค Neoarchean บ่งบอกถึงการก่อตัวของทวีปในช่วงแรกเริ่ม ตามมาด้วยการสะสมของชั้นหินในยุค Proterozoic ถึง Cenozoic ซึ่งเป็นผลจากกระบวนการทางธรณีวิทยาต่างๆ เช่น การตกตะกอน (sedimentation), การยกตัว (uplift), การยุบตัว (subsidence) และการเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลก (plate tectonics) นอกจากนี้ การเคลื่อนที่ของเปลือกโลกในยุคปัจจุบัน (Neotectonic movements) ยังมีบทบาทสำคัญในการปรับเปลี่ยนภูมิทัศน์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหุบเขาแม่น้ำเหลือง ทำให้เกิดลักษณะทางธรณีสัณฐานที่หลากหลายและซับซ้อน ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญในการทำความเข้าใจประวัติศาสตร์ธรณีวิทยาของจีนเหนือและของโลก

ธรณีแหล่งท่องเที่ยวสำคัญ (Key Geosites)

อุทยานธรณีหวังวูซาน-ไต้เหม่ยซาน โดดเด่นด้วยธรณีแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจหลายแห่ง ซึ่งเผยให้เห็นถึงเรื่องราวทางธรณีวิทยาอันยาวนานและเป็นเอกลักษณ์

1. ภูเขาหวังวูซาน (Wangwu Mountain)

ภูเขาหวังวูซานเป็นหัวใจสำคัญของอุทยานธรณีแห่งนี้ เนื่องจากเป็นที่ตั้งของหินที่เก่าแก่ที่สุดในภูมิภาค คือ กลุ่มหิน Linshanyan (Linshanyan group) ซึ่งมีอายุมากกว่า 2.5 พันล้านปี (Neoarchean) การสำรวจบริเวณนี้เป็นการย้อนรอยอดีตสู่จุดเริ่มต้นของการก่อกำเนิดแผ่นเปลือกโลกจีนเหนือ ผู้เยี่ยมชมจะได้พบกับชั้นหินที่เผยให้เห็นถึงการเรียงตัวของหินจากหลายยุคสมัย ได้แก่ Proterozoic, Paleozoic, Mesozoic และ Cenozoic ซึ่งแต่ละชั้นล้วนเป็นบันทึกทางธรณีวิทยาที่บอกเล่าการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมและสิ่งมีชีวิตบนโลก ภูเขาหวังวูซานยังเป็นแหล่งทรัพยากรแร่ธาตุ (mineral resources) ที่สำคัญ เช่น ถ่านหิน (coal), เหล็ก (iron) และอะลูมิเนียม (aluminum) ที่เกิดจากกระบวนการทางธรณีวิทยาอันซับซ้อน

2. ภูเขาไต้เหม่ยซาน (Daimei Mountain)

ภูเขาไต้เหม่ยซานมีชื่อเสียงในด้าน หินรูปทรงแปลกตา (odd stones) ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ ซึ่งเป็นที่ต้องการของนักสะสม หินเหล่านี้เป็นผลลัพธ์จากกระบวนการกัดกร่อน (erosion) และการผุพัง (weathering) ของหินในแต่ละยุคสมัยที่แตกต่างกัน ทำให้เกิดรูปร่างและลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ การสำรวจภูเขาไต้เหม่ยซานจึงเป็นการชื่นชมความงามทางศิลปะที่ธรรมชาติรังสรรค์ขึ้นจากปฏิสัมพันธ์ระหว่างธรณีวิทยาและปัจจัยทางสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้ยังสะท้อนถึงธรณีสัณฐานที่หลากหลายของอุทยาน

3. หุบเขาแม่น้ำเหลือง (Yellow River Valley)

หุบเขาแม่น้ำเหลืองนำเสนอหลักฐานที่ชัดเจนของการ เคลื่อนที่ของเปลือกโลกในยุคปัจจุบัน (Neotectonic movements) และการวิวัฒนาการของแม่น้ำเหลือง (Yellow River) ซึ่งเป็นแม่น้ำที่สำคัญทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของจีน การกัดเซาะของแม่น้ำได้เผยให้เห็นชั้นตะกอน (sedimentary strata) ที่สะสมตัวมานานหลายล้านปี ซึ่งบันทึกเหตุการณ์ทางธรณีวิทยาและภูมิอากาศในอดีต นักธรณีวิทยาและนักท่องเที่ยวสามารถศึกษาลักษณะทางธรณีวิทยาที่เกิดจากแรงกระทำของแม่น้ำและการเปลี่ยนแปลงของเปลือกโลก ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการทำความเข้าใจการก่อตัวของภูมิประเทศในปัจจุบัน

ความหลากหลายทางชีวภาพและวัฒนธรรม (Biodiversity & Culture)

ความสัมพันธ์อันลึกซึ้งระหว่างหิน ดิน น้ำ ป่า และมนุษย์ (rock-soil-water-forest-human relationship) เป็นหัวใจสำคัญที่ขับเคลื่อนความหลากหลายทางชีวภาพและวัฒนธรรมในอุทยานธรณีหวังวูซาน-ไต้เหม่ยซาน ดินที่อุดมสมบูรณ์ซึ่งเกิดจากการผุพังของหินโบราณและอิทธิพลของแม่น้ำเหลืองได้หล่อเลี้ยงพืชพรรณกว่า 1,200 สายพันธุ์ ทำให้อุทยานแห่งนี้เป็นธนาคารเมล็ดพันธุ์ธรรมชาติ (established seed bank) ที่สำคัญ

โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ต้นแปะก๊วย (Gingko trees) ที่มีอายุมากกว่า 2,000 ปี ซึ่งเป็นสิ่งมีชีวิตที่เชื่อมโยงเราเข้ากับยุค Mesozoic และเป็นที่มาของตำนานและความเชื่อมากมายในท้องถิ่น แสดงให้เห็นถึงการอยู่รอดของสิ่งมีชีวิตโบราณ (living fossil) ที่ยืนยงมาพร้อมกับประวัติศาสตร์ธรณีวิทยาของพื้นที่ นอกจากนี้ ในป่าลึกของภูเขาหวังวูซาน ยังเป็นที่อยู่อาศัยของลิงมาคาก (macaques) กว่า 3,000 ตัว ซึ่งเป็นประชากรลิงมาคากที่อยู่ทางตอนเหนือที่สุดของโลก สะท้อนให้เห็นถึงความหลากหลายทางชีวภาพอันเป็นเอกลักษณ์ที่ได้รับการอนุรักษ์

วัฒนธรรมท้องถิ่นมีความผูกพันกับธรณีวิทยาอย่างใกล้ชิด ทั้งการใช้ทรัพยากรแร่ธาตุ เช่น ถ่านหิน เหล็ก และอะลูมิเนียม มาตั้งแต่โบราณ การชื่นชมหินรูปทรงแปลกตาในภูเขาไต้เหม่ยซานสะท้อนถึงสุนทรียภาพที่ได้รับแรงบันดาลใจจากธรรมชาติ ตำนานและเรื่องเล่าเกี่ยวกับภูเขาและต้นแปะก๊วยก็เป็นส่วนหนึ่งของมรดกทางวัฒนธรรมที่ไม่สามารถแยกออกจากภูมิทัศน์ทางธรณีวิทยาได้ การอนุรักษ์อุทยานธรณีจึงมิใช่แค่การอนุรักษ์หินและแร่ธาตุ แต่เป็นการอนุรักษ์ระบบนิเวศ (ecosystem) และวัฒนธรรมที่ได้พัฒนามาควบคู่กัน

อุทยานธรณีโลกแห่งยูเนสโก หวังวูซาน-ไต้เหม่ยซาน เป็นมรดกทางธรณีวิทยาอันล้ำค่าที่สะท้อนให้เห็นถึงการวิวัฒนาการของโลกและชีวิตอย่างน่าอัศจรรย์ ตั้งแต่หินที่เก่าแก่ที่สุดกว่า 2.5 พันล้านปี ไปจนถึงการเปลี่ยนแปลงของภูมิประเทศในปัจจุบันและการดำรงอยู่ของความหลากหลายทางชีวภาพ การเดินทางมาเยือนอุทยานแห่งนี้คือการเดินทางผ่านกาลเวลา เพื่อสำรวจความมหัศจรรย์ของโลกและเรียนรู้บทเรียนอันยิ่งใหญ่จากธรรมชาติ การส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงธรณีวิทยาอย่างยั่งยืนและการศึกษาด้านวิทยาศาสตร์โลก จะเป็นกุญแจสำคัญในการปกป้องและรักษาคุณค่าอันเป็นเอกลักษณ์ของอุทยานธรณีแห่งนี้ไว้ให้คนรุ่นหลังได้ศึกษาและชื่นชมตลอดไป

เอกสารอ้างอิง (References)