WNBR Asia Pacific thailand 2519 พื้นที่สงวนชีวมณฑลสะแกราช (Sakaerat) จังหวัดนครราชสีมา

พื้นที่สงวนชีวมณฑลสะแกราช (Sakaerat) จังหวัดนครราชสีมา ขึ้นทะเบียนเมื่อ พ.ศ. 2519

เครือข่ายพื้นที่สงวนชีวมณฑลโลก (World Network of Biosphere Reserves: WNBR) 

พื้นที่สงวนชีวมณฑลสะแกราช (Sakaerat) จังหวัดนครราชสีมา ขึ้นทะเบียนเมื่อ พ.ศ. 2519

พื้นที่สงวนชีวมณฑลสะแกราช (Sakaerat) อยู่ที่ สถานีวิจัยสิ่งแวดล้อมสะแกราช หมู่ 9 ต.อุดมทรัพย์ อ.วังน้ำเขียว จ.นครราชสีมา 30370 ประเทศไทย (ตั้งอยู่ระหว่างหลักกิโลเมตรที่ 246) E-mail: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. Website www.tistr.or.th/sakaerat

พื้นที่สงวนชีวมณฑลสะแกราช (Sakaerat) เริ่มจาก สถานีวิจัยสิ่งแวดล้อมสะแกราช ต่อมาขยายขอบเขตพื้นที่รอบนอก เพื่อการส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติในอนาคต ครอบคลุมพื้นที่ 5 ตำบลของอำเภอวังน้ำเขียว (ตำบลอุดมทรัพย์ ตำบลวังน้ำเขียว ตำบลวังหมี ตำบลไทยสามัคคี  และตำบลระเริง) และ 6 ตำบลในอำเภอปักธงชัย (ตำบลภูหลวง ตำบลตะขบ ตำบลตูม ตำบลสุขเกษม) โดยหวังให้พืนที่นี้เป็นแหล่งรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับปัจจัยสิ่งแวดล้อมในป่าเขตร้อน และเป็นสถานที่ศึกษาค้นคว้า วิจัยระบบนิเวศเป็นป่าดิบแล้งและป่าเต็งรัง 

สถานีวิจัยสิ่งแวดล้อมสะแกราช (SERS) ซึ่งก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2510 โดยเป็นพื้นที่สำหรับการวิจัยเกี่ยวกับป่าดิบแล้งและป่าเต็งรัง พืชพรรณอื่นๆ ในเขตสงวนชีวมณฑล ได้แก่ ป่าไผ่ สวนป่า และทุ่งหญ้า ต่อมาได้ขึ้นทะเบียนเป็น พื้นที่สงวนชีวมณฑลสะแกราช (Sakaerat) เมื่อ พ.ศ. 2519 และสร้างสถานีขึ้นในปี พ.ศ. 2520 

ลักษณะทางนิเวศวิทยา

พื้นที่สงวนชีวมณฑลสะแกราช (Sakaerat) มีพื้นที่ส่วนใหญ่ประกอบด้วย ป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง พื้นที่ป่าปลูกใหม่ และป่าไผ่บางส่วน ภายในเขตพื้นที่เริ่มมีการเปลี่ยนแปลงผ่านที่ดินเกษตรกรรมและเมือง พืนที่นี้มีความสำคัญ คือ เป็นที่ป่าดิบแล้งระบบนิเวศที่กว้างขวางและเป็นตัวแทนมากที่สุดในระบบนิเวศน์ SBR ป่าเต็งรังที่มในบริเวณนี้เป็นระบบนิเวศเฉพาะที่ต้องอนุรักษ์ไว้ ภายในพื้นที่หลักของเขตสงวนมีการดำเนินการวิจัยทางวิทยาศาสตร์แบบไม่รุกรานเพื่อประโยชน์ของเขตสงวน ภายในเขตเปลี่ยนผ่านของเขตสงวนชีวมณฑล มีวิถีชีวิตและอุตสาหกรรมทางเศรษฐกิจและสังคมที่หลากหลายตั้งแต่ธุรกิจขนาดเล็กไปจนถึงการทำฟาร์มเกษตร ปฏิสัมพันธ์ของมนุษย์และระบบนิเวศที่ซับซ้อนและสลับซับซ้อนระหว่างระบบนิเวศทุกประเภท เขตเปลี่ยนผ่าน และอุตสาหกรรมทางเศรษฐกิจและสังคมมีอยู่

พื้นที่สงวนชีวมณฑลสะแกราช (Sakaerat) เป็นยิ่งกว่าป่าที่อยู่รอบนอกของป่า "มรดกโลกดงพญาเย็น-เขาใหญ่" เพราะมีข้อมูลให้เรียนรู้ ที่สำคัญมันคือส่วนหนึ่งของแนวคิดเพื่อตอบปัญหาคนกับป่าที่ดีมาก เพราะภายใน เขตสงวนชีวมณฑลสะแกราช ที่มีขนาดรวม 821 ตร.กม. ประกอบด้วย 3 โซน คือ โซนแกนกลาง (Core Zone) เป็นป่าธรรมชาติในสถานีวิจัยฯ อนุญาตใช้ได้เฉพาะการเรียนรู้และวิจัยเท่านั้น ถัดมาเป็นโซนกันชน (Buffer Zone) เป็นป่าธรรมชาติผสมกับป่าปลูกฟื้นฟูขึ้น อนุญาตให้ใช้ของป่าได้ภายใต้กติกา ถัดมาเป็นโซนรอบนอก (Transition Zone) คือ บริเวณชุมชน ตลาดร้านค้า ถนนหนทาง และพื้นที่เกษตรกรรมต่าง ๆ อันเป็นวิถีชีวิตของผู้คนใน อำเภอวังน้ำเขียว ที่ควรเป็นไปอย่างเป็นมิตรกับระบบนิเวศและธรรมชาติ  

พื้นที่สงวนชีวมณฑลสะแกราช (Sakaerat) หรือ สถานีวิจัยสิ่งแวดล้อมสะแกราช ได้ก่อตั้งมาตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2510 โดยมีภารกิจการวิจัยทางด้านสิ่งแวดล้อมและนิเวศวิทยา จนถึงขณะนี้มีผลงานวิจัยในพื้นที่แห่งนี้มากกว่า 200 เรื่อง ขณะเดียวกัน ในปี พ.ศ. 2519 สถานีฯ สะแกราชได้รับการรับรองจาก UNESCO ภายใต้โครงการ MAB (Man and Biosphere Program) ให้เป็นแหล่งสงวนชีวมณฑลแห่งหนึ่งของโลก ซึ่งเป็นแห่งแรกของประเทศไทย และเป็น 1 ใน 7 แห่งของเอเซียในขณะนั้น 

พื้นที่สงวนชีวมณฑลสะแกราช (Sakaerat) มีพื้นที่ประมาณ 78 ตารางกิโลเมตร (48,750 ไร่) เป็นศูนย์วิจัยพันธุ์ไม้ในเขตป่าภาคอีสาน และเปิดให้หมู่คณะที่สนใจมาจัดกิจกรรมทัศนศึกษาเชิงนิเวศ ด้วยสภาพพื้นที่เป็นป่าดิบแล้งและป่าเต็งรัง จึงพบสัตว์ป่าหลายชนิด ไม่ว่าจะเป็นหมูป่า ไก่ป่า ไก่ฟ้าพระยาลอและนกต่าง ๆ หากได้มีโอกาสปีนขึ้นไปบนยอดหอคอยสูงเหนือระดับยอดไม้ที่ทางสถานีสร้างขึ้น จะมองเห็นผืนป่าเขียวขจีอันกว้างใหญ่รายล้อมอยู่รอบตัว ตลอดจนเห็นเขาแผงม้าที่อยู่ไกลออกไป

ความสำคัญ 

1. เป็นป่าดิบแล้งที่สมบูรณ์ ที่ UNECSO ได้ขึ้นทะเบียนให้เป็น "เขตสงวนชีวมณฑล" (Biosphere Reserves) แห่งแรกของไทย เป็น เครือข่ายพื้นที่สงวนชีวมณฑลโลก (UNESCO Biosphere Reserves) แห่งหนึ่งของโลก และเป็นพื้นที่ที่ได้รับการประกาศแห่งแรกของประเทศไทย (เครือข่ายพื้นที่สงวนชีวมณฑลโลก ประเทศไทย) พื้นที่นี้มีหน้าที่ในการอนุรักษ์พัฒนา และการสนับสนุนการศึกษาวิจัยที่เชื่อมโยงกับเครือข่ายนานาชาติทั่วโลก 

2. เป็นห้องปฏิบัติการธรรมชาติ สำหรับนักเรียน นักศึกษาที่ใช้พื้นที่ป่าไม้ในเขตสถานีฯ เป็นสถานที่เพื่อการศึกษาและวิจัยทางด้านธรรมชาติของป่าไม้ นอกจากนั้นบริเวณโดยรอบของพื้นที่ป่าไม้ ของสถานีฯ ยังมีหมู่บ้านจำนวน 9 หมู่บ้าน ที่อยู่กับป่าไม้ได้อย่างสมดุล ซึ่งเป็นสถานที่เพื่อการวิจัยทางด้านสังคมเศรษฐกิจกับป่าไม้ได้อีกด้านหนึ่ง ซึ่งปีหนึ่งมีจำนวนมาก

3. เป็นสถานที่เพื่อการวิจัยทางด้านสิ่งแวดล้อมและนิเวศวิทยาป่าเขตร้อน (ป่าดิบแล้งและป่าเต็งรัง) จนถึงขณะนี้การวิจัยในพื้นที่แห่งนี้มีจำนวนไม่น้อยกว่า 200 เรื่อง ซึ่งความรู้ดังกล่าว ได้สร้างสรรค์ภูมิปัญญาแก่นักวิชาการและยังได้นำไปช่วยเหลือในการ พัฒนาด้านเศรษฐกิจและสังคมของประชาชนอีกด้วย

4. เป็นสถานที่ศึกษาธรรมชาติและพักผ่อนหย่อนใจ ทางด้านธรรมชาติ ของป่าดิบแล้งและป่าเต็งรัง พรรณพืชและพันธุ์สัตว์นานาชนิด

5. เป็นศูนย์การประชุมและสัมมนาเขตสงวนชีวมณฑล (Biosphere Reserves) เนื่องจากมีความพร้อมทั้งที่พัก สถานที่ประชุมและสิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ

6. มีดอกไม้มากกว่า 380 สายพันธุ์ สัตว์ป่า 486 สายพันธุ์ และสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง 533 สายพันธุ์ มีการค้นพบสายพันธุ์ใหม่บนพื้นฐานที่สอดคล้องกันมาก

ที่มา

ข้อมูล World Network of Biosphere Reserves (unesco.org)

ข้อมูลและรูปภาพ www.iok2u.com

-----------------------------------------

เครือข่ายพื้นที่สงวนชีวมณฑลโลก (WNBR) รวมข้อมูล

-----------------------------------------