ความคล่องตัวและสามารถตอบสนอง ในยุทธศาสตร์ซัพพลายเชนในระดับโลก (Agile and Responsive Supply Chain Strategies on a Global Level) ปัจจุบันในตลาดการค้าโลกองค์กรส่วนใหญ่จะต้องพบกับความท้าทายที่เกิดขึ้น จากการแข่งขันด้านการค้าที่รุนแรงไร้ขอบเขตพรมแดน การค้าขายในระดับระหว่างประเทศมีมากขึ้น คู่แข่งไม่ได้มีเพียงในประเทศของตนเหมือนเดิม แต่กับมีคู่แข่งที่มาจากทั่วทั้งโลก ผู้ทำธุรกิจจึงควรจะต้องปรับปรุงตัวเองให้สามารถทำการตอบสนองต่อความต้องการของ ลูกค้าที่มีความผันผวนมากขึ้น มีความต้องการและคาดหวังในสินค้าและบริการในระดับที่เพิ่มสูงขึ้นไม่มีขีดจำกัด และยังมีปัญหาวัฏจักรของผลิตภัณฑ์สินค้าและเทคโนโลยีที่มีเวลาสั้นลง จำเป็นที่ผู้ผลิตต้องคิดแนะนำผลิตภัณฑ์ใหม่อย่างรวดเร็วยิ่งขึ้น เมื่อนำมารวมกับแนวคิดการสร้างมูลค่าเพิ่มขึ้นในสินค้าบริการ การมุ่งแข่งขันในการผลิตด้วยต้นทุนที่ต่ำลง 

จากการก้าวสู่ยุคโลกาภิวัตน์ ทำให้เกิดการแข่งขันที่สูงขึ้น สินค้ามีราคาที่ลดลง นักธุรกิจยุคใหม่จึงจำเป็นต้องคิดว่า จะทำอย่างไรจึงจะสามารถตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงที่มีในตลาดได้ดีพอ วิธีที่สำคัญอีกอันที่จะช่วยแก้ไขปัญหาในเรื่องนี้คือ การกำหนดกลยุทธในการบริหารโซ่อุปทาน (Supply Chain Strategies) เน้นให้มีขนาดเล็ก มีความคล่องตัว ปรับเปลี่ยนรูปแบบได้เสมอ แต่ต้องสามารถตอบสนองความต้องการลูกค้าได้ดีพอ และมีมาตรฐานในระดับสากลในโลก

บริษัทชั้นนำของโลก ส่วนใหญ่จะเน้นการสร้างโซ่อุปทานของตน ให้ตอบสนองการทำงานและรองรับต่อการเปลี่ยนแปลงในตลาดที่มีมักมีอย่างกะทันหันรวดเร็วและอย่างคาดไม่ถึง ปัจจุบันบริษัทส่วนใหญ่จะไม่มียุทธศาสตร์ในด้านนี้ จึงมักจะต้องรับมือกับการแข่งขันที่เปลี่ยนแปลงโดยจะมีค่าใช้จ่ายเพิ่มสูงขึ้น หลายบริษัทพบว่าหากสามารถทำให้ธุรกิจของตนเองมีมตารฐานมีขนาดเล็กไม่ซับซ้อน มีความคล่องตัวแต่ต้น จะช่วยตอบสนองการรับมือปัญหาที่เกิดจากเปลี่ยนแปลงได้อย่างรวดเร็ว และมีค่าใช้จ่ายที่น้อยกว่าปกติทั่วไป

ความว่องไวและการตอบสนอง (Agile and Responsive) มีพื้นฐานมาจากระบบการผลิตแบบยืดหยุ่น (Flexible Manufacturing Systems, FMS) โดยเน้นการผลิตที่ให้ความสำคัญในการปรับเปลี่ยนหรือความยืดหยุ่นในการผลิต ยอมให้มีการเปลี่ยนแปลงงานอย่างรวดเร็วได้ตลอดเวลา และมุ่งให้มีการตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงผลิตภัณฑ์หรือปริมาณได้ดีมากขึ้น

ความว่องไว (Agile) หมายถึง การปรับเปลี่ยนขนาดให้มีความคล่องตัว กระชับสามารถปรับเปลี่ยนได้ง่าย ในบางครั้งมีการนำไปใช้สับสนกับคำว่า การลดส่วนที่ไม่จำเป็นหรือที่เรามักเรียกกันว่าลีน (lean) ซึ่งในสองคำนี้แม้จะเน้นการลดเหมือนกัน แต่จะมีบางเรื่องที่แตกต่างกัน (lean) ดังนั้นบางครั้งการที่บริษัทดำเนินงานในเรื่องลีนจะทำให้มีการลดส่วนที่ไม่จำเป็นในการผลิตลดได้ เกิดความสามารถในการผลิตที่ดี แต่ก็ยังไม่ได้แปลว่าบริษัทนั้นมีความคล่องตัวในการปรับเปลี่ยนองค์กรได้ในเรื่องอื่น เพราะหากสังเกตดูจะพบว่าลีนนั้นยังมีปัญหาในบางเรื่องเช่น ลีนต้องมีการวางแผนในการผลิตและการจัดส่งของที่ต้องกำหนดกันไว้เป็นระยะยาว การผลิตจะต้องเกิดจากการคาดการณ์ว่าลูกค้าจะสั่งซื้อสินค้า สามารถใช้ได้กับผลิตภัณฑ์มาตรฐานที่ต้องมีการผลิตขึ้นเป็นจำนวนมาก ซึ่งไม่ตอบสนองความต้องการผู้ผลิตยุคใหม่ ที่ต้องตอบสนองความต้องการลูกค้าที่ไม่สามารถคาดเดาได้ ลูกค้ามีความต้องการในส่วนประกอบต่างๆ มากมายเพิ่มขึ้น เกิดเป็นปัจจัยที่มีความผันแปรและความไม่แน่นอนสูงเข้าสู่ห่วงโซ่อุปทาน

การลดส่วนที่ไม่จำเป็น (lean) หมายถึง การทำอะไรให้ได้ผลงานที่มากขึ้นโดยใช้ทรัพยากรให้น้อยลง ในการทำธุรกิจมักพบใช้ในแนวทางการผลิตแบบทันเวลา (Just in Time, JIT) มีการใช้มานานเวลากว่า 30 ปีมาแล้ว

อุตสาหกรรมยานยนต์เป็นตัวอย่างที่พยายามใช้แนวคิดดังกล่าว มาใช้ในการปรับองค์กรของตนให้มีความคล่องตัวเพิ่มความสามารถในการแข่งขัน การปรับเปลี่ยนวิธีการทำงานให้มีขบวนการที่เล็กลงกระทัดรัด มีความคล่องตัวในการปรับเปลี่ยนการทำงาน การลดระยะเวลาเริ่มตั้งแต่ในขั้นตอนการพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ให้มีระยะเวลาสั้นลง อออกเป็นผลิตภัณท์ใหม่ได้เร็วขึ้น การสร้างความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดระหว่างซัพพลายเออร์และมีการแลกเปลี่ยนการทำงานเพื่อพัฒนาการผลิตร่วมกัน ทำให้สามารถตอบสนองความต้องการของลูกค้าที่มีความหลากหลายได้ดีขึ้น โดยยังลดความซับซ้อนในการผลิตลงไปด้วย การหาความซ้ำซ้อนในการออกแบบ ทำให้เริ่มมีการใช้ชิ้นส่วนที่มีมาตรฐานมากขึ้น อาจมีการปรับการทำงานบางส่วนบ้างตามความต้องการของลูกค้า วิธีนี้จะช่วยการลดความซับซ้อนในการผลิตและการจัดการสินค้าคงคลังโดยรวมทำให้ประหยัดได้มาก

ความมั่นคงปลอดภัยของระบบสารสนเทศใน Supply Chain ต่อทางรอดทางธุรกิจ

นางสาวนันท์  บุญยฉัตร

วิศวกรโลหการชำนาญการ กองโลจิสติกส์

จากสถานการณ์การระบาดของมัลแวร์คอมพิวเตอร์เรียกค่าไถ่ Wanna Cry ตั้งแต่วันที่ 12 พฤษภาคม 2560 โดยเครื่องคอมพิวเตอร์ที่ติดมัลแวร์ดังกล่าวจะไม่สามารถเปิดใช้งานข้อมูลใดๆได้เลย เว้นแต่ยอมจ่ายเงินสกุลดิจิทัลเสมือนจริง “บิตคอยน์” (Bit coin) เพื่อให้ได้รับรหัสมาปลดล็อก จนปั่นป่วนไปทั่วโลก ทำให้ประเทศไทยตื่นตัว ทั้งหน่วยราชการและเอกชน เพื่อรับมือกับภัยคุกคามทางด้านไอที โดยเฉพาะปัจจุบันที่อุตสาหกรรมไทยมุ่งเข้าสู่อุตสาหกรรม 4.0 ตามนโยบายของรัฐบาล และเพื่อเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานขององค์กร จึงทำให้ผู้ประกอบการนำระบบเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้ในการดำเนินการทางธุรกิจเพื่อเชื่อมโยง กระบวนการผลิต และการทำธุรกรรมต่างๆ ใน Supply Chain มากขึ้น เช่น การใช้ระบบ ERP ในกระบวนการทำงานขององค์กร และการจัดเก็บข้อมูลในรูปแบบอิเล็คทรอนิกส์ เป็นต้น ดังนั้น ผู้ประกอบการไทยจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งในการเตรียมความพร้อมรับมือภัยคุกคามทางด้าน IT ซึ่งเครื่องมือหนึ่งในการลดความเสี่ยง คือ การนำระบบการจัดการมาตรฐาน ISO 22301 และมาตรฐาน ISO 27001 มาประยุกต์ใช้ในองค์กร

มาตรฐาน ISO 22301 (มาตรฐานการบริหารความต่อเนื่องทางธุรกิจ) เป็นมาตรฐานสากลที่ให้ความสำคัญในการเตรียมความพร้อมรับมือกับภัยคุกคามต่างๆ ที่มีต่อธุรกิจ โดยองค์กรจะมีการวิเคราะห์และการจัดการความเสี่ยงขององค์กรอย่างเป็นระบบ และมีการจัดทำแผนฉุกเฉินทางธุรกิจกรณีที่เกิดภัยคุกคาม หรือแผนบริหารความต่อเนื่องทางธุรกิจ (Business Continuity Plan : BCP)  ซึ่ง BCP คือ ขั้นตอนการดำเนินการที่จะให้กิจการสามารถให้บริการหรือผลิต และส่งสินค้าให้ลูกค้าได้แม้จะอยู่ในสถานการณ์ที่เกิดภัยคุมคามที่ไม่สามารถคาดหมายได้ก่อนล่วงหน้าหรือไม่เคยเกิดขึ้นกับกิจการมาก่อน เช่น ภัยธรรมชาติ (เช่น แผ่นดินไหว 

สึนามิ) การโจมตีของผู้ก่อนการร้าย หรือเกิดการแพร่กระจายของไวรัสคอมพิวเตอร์ เป็นต้น

ส่วนมาตรฐาน ISO 27001 (มาตรฐานระบบการจัดการความมั่นคงปลอดภัยด้านสารสนเทศ) เป็นมาตรฐานที่สำคัญที่ช่วยให้องค์กรมีความสามารถในการบริหารจัดการสารสนเทศขององค์กรให้มีความมั่นคงปลอดภัยอย่างเป็นระบบ พร้อมในการใช้งาน โดยการประยุกต์ใช้กระบวนการบริหารความเสี่ยงทาง IT และมีการจัดทำแผนการกอบกู้ระบบ (Disaster Recovery Plan : DRP) เพื่อลดความเสี่ยงจากภัยคุกคามต่างๆ ซึ่งแผน DRP เป็นขั้นตอนการดำเนินการในการกู้ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ ในกรณีที่ระบบล่ม (System Down) ที่มาจากภัยคุมคาม โดยในรายละเอียดของแผนจะกล่าวถึงแผนโต้ตอบภาวะฉุกเฉิน (Emergency Response Procedure) กระบวนการสำรองข้อมูล (Extended Backup Operation) และการกู้คืนอุปกรณ์ที่สำคัญของระบบคอมพิวเตอร์ (Restoring Computing Facilities)

จะเห็นได้ว่าแผน DRP เป็นส่วนหนึ่งของแผน BCP โดยแผน DRP จะเน้นด้าน IT เป็นหลัก ในขณะที่แผนBCP จะกล่าวถึงภาพรวมการดำเนินงานขององค์กรทั้งหมดจากความสัมพันธ์ที่เกี่ยวข้องกันนี้องค์กรจึงควรจัดทำแผน BCP และ DRP ร่วมกันเสมอเพราะเทคโนโลยีสารสนเทศมีความสำคัญต่อธุรกิจในปัจจุบันเป็นอย่างมากโดยเฉพาะในยุคดิจิตอล ถ้าเกิดการหยุดชะงักก็จะส่งผลกระทบต่อกระบวนการต่างๆ และส่งผลให้เกิดการหยุดชะงักของธุรกิจได้ ซึ่งการจัดทำแผนอาจแตกต่างกันในแต่ละประเภทและขนาดของกิจการ แต่ในบางธุรกิจระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเป็นส่วนสำคัญในการนำข้อมูลในฐานข้อมูลกลับมาทำการเชื่อมโยงเพื่อให้เกิดการใช้งานในธุรกิจได้  ดังนั้น ต้องเน้นการประสานและเชื่อมโยงกันของแผน BCP กับแผน DRP เพื่อกอบกู้ระบบงานหลักของธุรกิจให้กลับมาอยู่ในสภาพพร้อมที่จะใช้งานตามปกติ

ตัวอย่างกลยุทธ์ในการจัดทำแผน DRP คือ การจัดเตรียม DR-Site หรือ Disaster Recovery Site เป็น แนวทางในการกู้คืนระบบที่มีความสำคัญ ซึ่งเกิดจากภัยพิบัติต่างๆ อันเป็นเหตุให้ระบบ Data Center หลักหยุดให้บริการ จึงจำเป็นต้องใช้ Site สำรองในการทำงานแทนโดยมีทางเลือกในการดำเนินการสำหรับ DR-Site ดังนี้

- Hot Sites คือ การสร้างระบบสำรองที่เหมือนกับระบบหลัก โดยจะพร้อมทำงานแทนระบบหลักได้ทันที

- Warm Sites คือ คล้ายกับ Hot site แต่มีการใช้งานเพียงบางแอปพลิเคชั่นเท่านั้น หรือเป็นระบบสำรองที่สามารถทำงานได้เมื่อมีการอัพเดทข้อมูลที่ได้จากการทำสำรองข้อมูล

- Cold Sites คือ พื้นที่สำรองที่มีเพียงบริการพื้นฐานที่พร้อมใช้งานสำหรับการดำเนินการ โดยมีทรัพยากรที่จำกัด

ดังนั้น เมื่อองค์กรได้เลือกกลยุทธ์แล้ว ก็มากำหนดหน้าที่ความรับผิดชอบและขั้นตอนการดำเนินการตามกลยุทธ์ที่ได้เลือกเพื่อรองรับภัยคุกคามที่จะเกิดขึ้นต่อไป

ที่มา http://www.logistics.go.th/en/news-article/bol-article/9616-60lof43-supply-chain